Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin praetoryanist davranış biçimleri: İzmir örneklemi

Abstract

Praetoryanizm, askeri veya sivil otoritelerin siyasi ve sosyal kararlarda açık veya gizli olarak aktif bir rol aldığı vesayete dayalı bir siyasi psikolojik sistemdir. Aynı zamanda praetoryanizm, devlet veya bireyin diğer bireyleri korumak amacıyla onlar adına kararlar alması veya eylemde bulunmasıdır. Praetoryanizm davranışı, sınırlandırma, yönlendirme ile çıkarcılık alt boyutlarından oluşmaktadır. Okullarda praetoryanist davranışlar oldukça sık görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, din kültürü ve ahlak bilgisi (DKAB) öğretmenlerinin okullarda gösterdikleri praetoryan davranış biçimlerinin düzeylerinin belirlenmesidir. Araştırmada betimsel tarama deseni olarak nedensel karşılaştırmalı desen kullanılmıştır. Çalışmanın verileri, DKAB öğretmenleri praetoryanist davranış ölçeği kullanılarak İzmir İlinin 30 ilçesinde görev yapan 393 öğretmenden elde edilmiştir. Veriler, betimsel istatistik yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, öğretmenlerin praetoryanist davranışları sınırlayıcılık, yönlendiricilik ve çıkarcılık olarak belirlenen üç alt boyuta sahiptir. DKAB öğretmenlerinin praetoryanist davranışları her üç alt boyutta da anlamlı bir şekilde değişmektedir. DKAB öğretmenleri en çok sınırlayıcı praetoryanist davranışlar sergilemekte; praetoryanist davranışları, cinsiyet, kıdem ve eğitim koluyla anlamlı bir şekilde değişmektedir. Kadın öğretmenler, erkek öğretmenlere göre daha fazla sınırlayıcı ve yönlendirici; erkek öğretmenlerse çıkarcı praetoryanist davranış göstermektedirler. Devlet okullarında çalışan öğretmenler, özel okullardaki öğretmenlere göre daha fazla sınırlayıcı ve yönlendirici praetoryanist davranışlar sergilemektedirler. Öğretmenlerin mesleki kıdemi arttıkça praetoryanist davranış göstermeleri de artmaktadır. Çalışma alanyazında öğretmenlerin praetoryanist davranışlarını belirleyen ilk çalışma olması açısından önemlidir.

Praetorianism is a political and psychological system where the military takes an active role in political decisions openly or covertly. Also praetorianism is the interference of a state or an individual with another person, against their will, and defended or motivated by a claim that the person interfered with will be better off or protected from harm. It involves limitation on the freedom or autonomy of some agent and it does so for a class of reasons. Behavior of Praetorianism consists of subdimensions of limitation, direction and interest. Praetorian behavior is very common in schools. The purpose of this study is to determine the levels of praetorianistic behaviors that religious teachers show in schools. In the study, a causal-comparative pattern was used as a descriptive survey pattern. The data of the study were obtained from 393 religious teachers working in the 30 districts of Izmir by using the ‘religious teacher praetorianism scale’. The data were analyzed by using descriptive statistical methods. According to the results of the study, there are three sub-dimensions of praetorianist behavior of religious education teachers: limiting, directing and interest. The praetorianistic behaviors of teachers of religious education have changed significantly in all three sub-dimensions. Religious education teachers exhibit the most restrictive praetorianist behavior; their praetorian behavior changes significantly with respect to gender, professional tenure and sector. Female teachers are more restrictive and directive than male teachers; male teachers show interest praetorianist behavior. Teachers working in public schools are more restrictive and directive praetorianist behaviors than teachers in private schools. Teachers are increasingly showing praetorianism as their professional tenure increases. It is important that the study is the first study to determine the praetorianistic behavior of teachers.