Vejetaryen beslenmenin sağlık üzerine etkisi: Sistematik derleme

Abstract

Amaç: Bu çalışma vejetaryen beslenmenin besin öğesi yetersizlikleri, kilo yönetimi, metabolik sendrom risk faktörleri ve bazı hastalıklar üzerine etkisini değerlendirerek konu hakkında farkındalığı geliştirmek amacıyla yapılmış bir sistematik derlemedir. Materyal ve metot: Sistematik derlemede, PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic review and Meta-Analysis) bildirgesi rehber alınmıştır. Literatür taraması PubMed ve Google Scholar veri tabanlarında yapılmıştır. İncelenen çalışmaları derlemeye katma ölçütleri; örneklem grubunu 18 yaş ve üzeri yetişkin insanların oluşturduğu, randomize-kontrollü, deneysel araştırmalar ve makalenin tam metnine ulaşılması olarak belirlenmiştir. Bulgular: 20'si randomize kontrollü, 13'ü deneysel ve 22 tanesi yarı deneysel çalışma olan 55 araştırma makalesi incelenmiştir. B12 vitamini, kalsiyum, selenyum ve D vitamini eksikliği vejetaryenler için potansiyel problemlerdir. Yeterli ve dengeli vejetaryen diyet, et yiyenlere oranla daha düşük vücut ağırlığı ve BKİ sağlamaktadır. Vejetaryen diyetler TC, LDL-C, HDL-C ve kan basıncını etkili bir şekilde düşürebilir. Bu bulgular, dislipideminin, özellikle de hiperkolesteroleminin ve hipertansiyonun diyet müdahalesi yoluyla yönetimi açısından önemli halk sağlığı etkilerine sahiptir. Vejetaryen beslenmenin sağlık konusunda bilinçli bireylerde Tip 2 Diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve kansere karşı fayda sağlayabileceği ancak küçük örneklem büyüklüğü ve bu yönü değerlendiren az sayıda çalışma nedeniyle bu sonuçlar dikkatli yorumlanmalıdır. Sonuç: Vejetaryen diyet düzenlerinin yeterince tanımlanması ve optimal sağlık durumu için geniş çapta savunulmadan önce daha fazla müdahale denemesi gerekmektedir. Ülkemizde vejetaryen beslenmenin sağlık üzerinde etkisine yönelik büyük örneklemli, uzun süreli ve randomize kontrollü çalışmalar yapılmalıdır. Sistematik derlememizin bulguları bu konuda yapılacak çalışmalar için yol gösterici olabilir. Anahtar Sözcükler: Besin öğeleri, sağlık, vejetaryen, vegan, yetersizlik.

Aim: This study is a systematic review conducted to evaluate the effect of vegetarian nutrition on nutritional deficiencies, weight management, risk factors of metabolic syndrome and some diseases. Materials and methods: In this systematic review, declaration of the PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic review and MetaAnalysis) has been used as guidance. Literature search was done in PubMed and Google Scholar databases. Criteria for inclusion of the studies reviewed; randomized-controlled, experimental studies and access to the full text of the article. Results: Fifty-five research articles, 20 of which were randomized controlled, 13 of which were experimental and 22 of which were semi-experimental studies, were examined. Deficiency of vitamin B12, calcium, selenium and vitamin D is potential problems for vegetarians. Adequate and balanced vegetarian diet provides lower body weight and BMI than meat-eaters. Vegetarian diets can effectively lower TC, LDL-C, HDL-C and blood pressure. These findings have important public health effects for the management of dyslipidemia, particularly hypercholesterolemia and hypertension through dietary intervention. A vegetarian diet for health conscious individuals in Type 2 diabetes, cardiovascular disease and may provide benefits against cancer, but these results due to small sample sizes and few studies evaluating this aspect should be interpreted cautiously. Conclusion: For adequate defining of vegetarian diets and optimal health, further intervention is needed before broadly defended. Long-term, randomized controlled studies with large sample size should be conducted in our country for the effect of vegetarian nutrition on health. The findings of our systematic review may be a guide for further studies. Key Words: Deficiency, health, nurtients, vegan, vegetarian.