Hemşirelerin sosyodemografik verileri ve tükenmişlik düzeyleri ile organ nakline bakış açıları arasındaki ilişki

Abstract

Bilim ve teknolojideki yeniliğin bir sonucu olan organ nakilleri ile organ yetersizliği ya da organ kaybı gibi nedenlerle hayati tehlikesi olan bireylerin yaşam kalitesi ve yaşam süresi artış göstermiştir. Fakat nakiller için gerekli organlar ise dini, etik, sosyal, ekonomik, yasal durumlar ve hasta ve hasta yakınlarının yanlış fikir ve inançlarının bir sonucu olarak yeterli düzeyde temin edilememektedir. Bununla beraber, organ ihtiyacı gün be gün artmaktadır. Hasta ve hasta yakınlarını bilgilendirip yönlendiren hemşirelerin konu ile ilgili inanç ve tutumları bu sorunların çözümünde oldukça büyük bir öneme sahiptir. Biz bu nedenle hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve sosyodemografik verilerinin, organ nakli ile ilgili düşüncelerini nasıl etkilediğini tespit etmeyi planladık. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Turgut Özal Tıp Merkezi Hastanesinde çalışmakta olan 201 hemşire alınmıştır. Veri toplama aracı olarak Sosyodemografik Veri Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Organ Nakline İlişkin Görüş Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların; %61'i organ nakli ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmadığını belirtmiştir. Hemşirelerin %42'si, organlarını bağışlamayı düşündüğünü ifade etmiştir. Evli olanların ve sağlıklı olanların daha yüksek oranda organ bağışlama düşüncesine sahip olduğu izlenmiştir. Beyin ölümü durumunda katılımcıların %46'sı organlarının bağışlanmasını istemiştir. Katılımcıların %32'si beyin ölümü durumunda yakınlarının organlarını bağışlayabileceğini belirtmiştir. Dini inançların organ nakline engel olduğuna inananların %33'ü organlarını bağışlamayı düşünmektedir. Dini inançların organ nakline engel olmadığına inananların %57'sinin organlarını bağışlamayı düşündüğü izlenmiştir. Beyin ölümü gerçekleşen hastaların yakınlarına, hastanın organ verici adayı olması ile ilgili bilgilendirme ve yönlendirmeyi konu ile ilgili yeterli bilgiye sahip olduğunu düşünen çok az sayıda sağlık çalışanının (%22) yaptığı belirlenmiştir. Kişisel Başarı Alt Ölçeğinden alınan puanların artması ile organ bağışlama düşüncesinin arttığı izlenmiştir. Katılımcıların; nakli yapıldığını bildiği organ sayısı ve organ nakli ile ilgili sahip olduğu bilgi seviyesine paralel olarak organ bağışına evet dediği görülmüştür. Organ nakillerinin arttırılması ile ilgili olarak katılımcıların %39,8'i toplumun eğitilmesinin ve bununda özellikle görsel ve yazılı basın aracılığıyla bilgilendirme ve bilinçlendirme ile yapılması gerektiğini ifade etmiştir. Hemşirelerin %44,8'i konuyla ilgili herhangi bir düşünce veya önerisi bulunmadığını belirtmiştir. Sonuç: Hemşirelerin ve sağlık personelinin, organ bağışı konusunda yeterli duyarlılığa ya da kesin fikirlere sahip olmadığı görülmüştür. Tükenmişlik duygusuyla beraber, konu ile ilgili bilgi seviyesi ve dini inançların organ bağışı ile ilgili fikirleri şekillendirdiği izlenmiştir. Sonuç olarak, organ naklinin istenilen seviyeye ulaşması, iyi bir organizasyon ve takım çalışmasının da gerekliliğini göstermiştir.