Prediyabetik bireylerin sol atriyum volüm ve fonksiyonlarının 3 boyutlu ekokardiyografi ile değerlendirilmesi ve Nt-proANP düzeyleri ile ilişkisinin araştırılması

Abstract

Diabetes Mellitus (DM) insülinin salgılanmasındaki ve etkisindeki defektlerden ya da ikisinin kombinasyonundan kaynaklanan kronik hiperglisemi ile kendini gösteren metabolik bir hastalıktır. Kan şekeri düzeyi normalden yüksek olmasına karşın diyabet tanısı koymaya yeterli yükseklikte değilse bu durumda kişi prediyabetik olarak tanımlanır. Prediyabet ise Tip 2 diyabete adaylık durumudur. Prediyabetik dönemde dahi kardiyovasküler hastalık riski kan şekeri normal olan bireylere 1.5 kat daha fazladır. Sol atriyum (SA) volüm değişiklikleri prognostik öneme sahiptir. SA volüm ve mekanik fonksiyonlarının sol ventrikül sistolik ve diyastolik fonksiyonları başta olmak üzere kardiyomiyopati, hipertansiyon, kapak hastalıkları ve aritmiler gibi gibi durumlardan etkilendiği, majör advers kardiyak olaylar olan atriyal fibrilasyon, kalp yetmezliği, inme ve ölüm ile ilişkili olduğu ve sonuçta mortalite ve morbiditenin önemli bir göstergesi olduğu bilinmektedir. 3 boyutlu ekokardiyografi (3D EKO) SA volüm ve fonksiyonlarını değerlendirirken doğru ölçümler sağlaması nedeniyle klinik kullanımda ön plana çıkmıştır. Atriyal Natriüretik Peptid (ANP) kalp atriyumuna ait kas hücrelerinde sentez edilerek plazmaya salınan kuvvetli natriüretik, diüretik ve vazoaktif özellikleri olan bir peptid hormondur. Atriyal çapta artışın olduğu durumlarda ANP sistemi aktive olur. ANP konsantrasyonundaki artış atriyal distansiyonun derecesiyle orantılıdır. Kan şekeri düzeyi ile, plazma ANP düzeyleri arasında pozitif korelasyon vardır. Aşikar diyabetik hastalarda plazma ANP düzeyleri artmaktadır. ANP konsantrasyonundaki artış atriyal distansiyonun derecesiyle orantılı olduğundan, ANP SA basınç ve volüm değerlendirilmesinde kullanılan bir belirteçtir. Ekokardiyografik görüntü kalitesindeki artışlara paralel olarak son yıllarda 3D EKO kullanıma girmiştir. İki boyutlu olarak elde edilen görüntülerin üç boyutlu rekonstrüksiyonuna dayanan 3D EKO istenen düzlemden kalbe üç boyutlu bakılabilmesini sağlar. Ayrıca kalbin 2D EKO ile elde edilemeyecek düzlemsel kesitlerinin alınmasına da olanak vermektedir. Rutin klinik kullanımda yerini alan 3D EKO; 2D EKO'ya göre kalp kavitelerinin değerlendirilmesinde ve analizinde çok sayıda avantaja sahiptir. Volumetrik görüntüleme ise 3D EKO'nun en büyük avantajıdır. Bizim bu çalışmadaki amacımız 3D EKO ile prediyabetik bireylerde SA volüm ve mekanik fonksiyonlarını değerlendirip bu parametrelerin N-terminal pro-Atriyal Natriüretik Peptid (NT-proANP) ile ilişkisini araştırmaktır. Materyal ve Metod: Çalışmaya; kardiyak öyküsü, risk faktörüi kardiyak yakınması olmayan ve endokrinoloji kliniğinde yapılan OGTT sonucunda prediyabet saptanan 41 hasta (17 kadın, 24 erkek) ile 43 sağlıklı kontrol (16 kadın, 27 erkek) olmak üzere toplam 84 kişi dahil edildi. Çalışmaya katılan tüm bireylerin rutin biyokimyasal tetkikleri yanında boy uzunluğu, vücut ağırlığı, BMI, VYA ve tansiyon değerleri ölçüldü. Çalışmaya katılan tüm bireylerin klinik ve ekokardiyografik değerlendirilmesi yapıldı. 2D ekokardiyografik incelemede EF, SA çapı, E, A, E/A oranı, DZ, Em, Am, E/Em oranı, Em/Am oranı, İVGZ, İVKZ, S ve EZ ölçümleri gerçekleştirildi. 3D EKO ile SA volüm ve mekanik fonksiyon parametreleri olan SA en büyük volümü (Vmaks), SA en küçük volümü (Vmin), SA atriyal kontraksiyon öncesi volümü (VpreA), SA aktif atım volümü (ASV), SA total atım volümü (TSV), SA aktif boşalma fraksiyonu (AEF), SA total boşalma fraksiyonu (TEF), SA pasif boşalma fraksiyonu (PEF), SA ekspansiyon indeksi (Eİ) ve SA volüm indeksi (SAVİ) değerleri hesaplandı. Ayrıca her iki grubun plazma NT-proANP düzeyleri ölçüldü. NT-proANP düzeyleri ile ile SA volüm ve mekanik fonksiyon parametreleri arasındaki ilişki araştırıldı. Bulgular: Her iki grup arasında yaş, cinsiyet, boy uzunluğu, vücut ağırlığı, BMI, VYA yanında diğer klinik ve demografik özellikler açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunamadı (p>0,05). Her iki grup arasında EF açısından da istatistiksel olarak anlamlı fark bulunamadı (p>0,05). Prediyabetik grubun E/A, Em/Am ve İVGZ değerleri kontrol grubuna göre daha yüksek olup, bu fark istatistiksel açıdan anlamlıydı (p<0,001). DZ, EZ, E/Em, İVKZ ve S değerleri ise kontrol grubuna ile karşılaştırıldığında istatistiksel açıdan anlamlı değildi (p>0,05). SA volüm ve mekanik fonksiyonları 3D EKO ile incelendiğinde Vmaks, Vmin ve VpreA volüm değerleri prediyabetik grupta daha yüksek olup iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı idi (p<0,001, p=0,002, p<0,001, sırasıyla). ASV, TSV, AEF yüzdeleri kontrol grubu ile karşılaştırıldığında prediyabetik grupta anlamlı olarak daha yüksek saptandı (p<0,001, p<0,001 ve p=0,006, sırasıyla). PEF yüzdesi ise anlamlı olarak hasta grubunda daha düşük saptandı (p=0,003). EI ve TEF açısından ise her iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark izlenmedi (p>0,05). Hasta grubundaki NT-proANP değerleri kontrol grubuna göre yüksek olup bu fark istatistiksel açıdan anlamlıydı (p<0,001). Korelasyon analizinde özellikle NT-proANP ile Vmaks, Vmin, VpreA pozitif yönde korelasyon izlendi (r=0,352, r=0,563, r= 0,504, sırasıyla). TEF VE PEF yüzdeleri ile NT-proANP arasında ise negatif yönde korelasyon olduğu gözlendi (r=-0,522, r=-0,349, sırasıyla). Sonuç: Prediyabetik hastalarda konvansiyonel ekokardiyografiye göre daha hassas bir yöntem olan 3D EKO ile SA volüm ve mekanik fonksiyonlarını gösteren volüm parametre değerlerinin bozulduğu gösterildi. Ayrıca, NT-proANP düzeylerinin prediyabetiklerde artttığı gösterildi ve NT-proANP'nin SA volümleri ve mekanik fonksiyon parametreleri ile ilişkisi gösterildi. Prediyabetik hastalarda SA volüm ve mekanik fonksiyonlarının olumsuz olarak etkilenmesi, kardiyak yapısal bozulma sürecinin henüz aşikar diyabet oluşmadan önce başlamış olduğuna işaret etmektedir. Erken dönemde saptanabilecek benzer bulgular ışığında diyabetik kardiyomiyopatiye yönelik tedavilerle ilerde gelişebilecek klinik kalp yetmezliği önlenebilir veya en azından geciktirilebilir. Bu noktada NT-proANP'nin bu hasta grubunda kullanılabilecek noninvaziv bir tarama belirteci olarakta kullanılabileceğini düşünmekteyiz. 3D EKO SA volüm ve mekanik fonksiyonlarını değerlendirmede duyarlı, kolay uygulanabilir, noninvaziv ve güvenilir bir yöntemdir. Fakat görece yeni bir teknik olduğundan bazı parametrelerin standardı henüz oluşturulamamıştır. Bu noktada 3D EKO ve NT-proANP kombinasyonu ile daha büyük çalışma gruplarında yapılacak kapsamlı çalışmalara ihtiyaç olduğu açıktır.