YENİSEY YAZITLARINDA GEÇEN adrıl- seçlin- İKİLEMESİ ÜZERİNE

Abstract

Öz:Mecazlı anlatımlar ve ikilemeler, bir dilin işlenmişliğini ve gelişmişliğinigösteren önemli unsurlardandır. Kelimelerin mecazi anlamlarkazanmaları uzun bir süreci işaret etmektedir. Bu duruma benzer birsüreç ikilemeler konusunda da yaşanmaktadır. Bazen de kimi kelimelerhem mecazlı bir anlatıma bürünmüş hem de ikileme teşkilinde kullanılmıştır.İşte bu tip kelimelerden ikisi de adrıl- ve seçlin- kelimeleridir.Bu kelimeler hem gerçek anlamları dışında “kişinin bu dünyadan vesevdiklerinden ayrılması; ölmesi” anlamında mecazi bir hüviyete bürünmüşhem de adrıl- seçlin- ikilemesinin unsuru olmuştur. İkilemeninkazandığı anlam ise kelimelerin kazandığı mecazlı “ölüm” anlamınıkorumuştur. Bu yazıda hem adrıl- hem de seçlin- kelimesi etimolojikolarak incelenmiştir. Daha sonrasında ise runik eski Türk yazıt ve yazmalarıincelenerek söz konusu kelimelerin anlamsal boyutları değerlendirilmiştir.

Öz:Metaphorical narratives and reduplication duals / hendiadys are two important elements that show the development and sophistication of a language. It is a long process to point out that the words have to take metaphorical meanings. A process similar to this is also experienced in the case of reduplication duals/hendiadys. Sometimes, some words have been used both in metaphorical narrative and reduplication duals/ hendiadys formation. Here, are two of these words are adrıl- and seçlin-. These words, besides their real meanings, in the sense of the “separation of the person from this world and his/her relatives ones, so the death” has acquired a metaphorical meaning and it has also became an element of the adrıl- seçlin- reduplication duals/hendiadys. The meaning of the reduplication duals/hendiadys retains the metaphorical meaning of “death” earned by the words. In this article both the words adrıl- and seçlin- have been viewed etymologically. Later, inscriptions and manuscripts with old Turkic script were examined and the semantic dimensions of the words were evaluated. In the last part of the article, adrıl- seçlin- hendiadys was evaluated. The scope of this article is all of the inscriptions and manuscripts with old Turkic script.