"DÜNYA EKONOMİK KRİZİ SONRASI TÜRKİYE’NİN DEVLETÇİLİĞE İNTİKALİ VE İZLEMİŞ OLDUĞU KALKINMA POLİTİKALARI "

Abstract

Öz:Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren uygulanan ekonomipolitikalarının temeli 1923 yılında İzmir’de gerçekleştirilen İzmir İktisatKongresi’nde alınan kararlara dayanmaktadır. Kongre sonunda alınankararlarda hakim olan ortak görüş, ekonomik faaliyetlerin piyasakurallarına göre yapılması ve mümkün mertebe devletin müdahaleetmemesi gerektiği yönünde şekillenmiştir. Liberal düşünceye dayananbu uygulama 1930 yılına kadar ağırlıklı olarak uygulanmıştır. AslındaLozan Barışı ’da özellikle gümrük uygulamaları bakımından 1929 yılınakadar devletin ekonomiye müdahale etmesini önleyen hükümleriçermektedir.1929 yılında ekonomideki en büyük olumsuzluk, New Yorkborsasında patlak veren ve dünya ticaretini derinden etkileyen DünyaEkonomik Krizi olmuştur. Kriz dünya tarım ürünleri piyasalarını durmanoktasına getirmiş ve bu durumdan Türk ekonomisi de olumsuzetkilenmiştir. Türkiye gelişmeleri yakından takip ederek devletbütçesinin asgari seviyede etkilenmesi için gerekli önlemleri almayaçalışmıştır. Ekonomik Kriz'den olumsuz etkilenen Türkiye yatırımyapabilmek amacıyla liberal sistemden devletçilik uygulamasına geçişibaşlatmıştır.Türkiye’de 1930 sonrası özel sektörün yapamadığı yatırımlarınsanayi planı çerçevesinde devlet eliyle yapılması projesi başlatılmıştır.1930 yılında Sivas ziyaretinde bulunan dönemin Başbakanı İsmetİnönü, ziyaret sırasında yapmış olduğu konuşmada, devletçilikkonusunu gündemine alarak, hedeflerinin ılımlı devletçilik esasınadayandığını belirtmiştir. Ayrıca konu ile ilgili olarak Atatürk’te yapmış olduğu açıklamada, Türk Devleti’nin gayesinin özel sektörün sahipolduğu bütün yatırımlara el koyarak üretimi engelleyen sosyalizmyöntemine dayanan bir sistem olmadığını, özel sektörün yapamadığıyatırımların devlet eliyle yapılmasından ibaret olduğunu açıklamıştır.1933 yılından itibaren uygulanmasına geçilen devletçilik politikasıyla,ekonomide devletin daha aktif olması planlanmıştır.

Öz:The foundation of the economic policies implemented since the foundation of the Republic was based on the decisions taken at the Izmir Economic Congress held in Izmir in 1923. The common opinion prevailing in the decisions taken at the end of the congress was shaped that the economic activities should be carried out according to market rules and the state should not intervene as much as possible. This practice, which is based on liberal thinking, was mainly applied until 1930. In fact, Lausanne Peace contains provisions that prevent the state from intervening in the economy until 1929, especially in terms of customs practices. The major economic downturn in 1929 was the World Economic Crisis, which broke out on the New York stock exchange and deeply affected world trade. The crisis brought the world agricultural products markets to a standstill and the Turkish economy was affected negatively. Turkey closely followed developments affecting the state budget at minimum level has tried to take the necessary measures to. Turkey who affected negatively from economic crisis has started to transition from the liberalism to statist system in order to make the necessary investments. Some investments which cannot be done by private sector made by the state under the industry plan project was launched in 1930 in Turkey. During his visit to Sivas in 1930, Prime Minister İsmet İnönü, in his speech during the visit, took the issue of statism to the agenda and stated that his objectives were based on the principle of moderate statism. In addition, in a statement he made to Atatürk on the subject, he explained that the aim of the Turkish State was not a system based on the socialism method that confiscated all investments owned by the private sector, but only made that investment which cannot be done by private sector. With the statism policy that has been implemented since 1933, the state is planned to be more active in the economy.