Öz:Bu çalışmada, Osmanlının son döneminde yüksek memuriyetlerde bulunmuş, dönemin en güçlü partisi olan İttihat ve Terakki Cemiyetinin genel başkanlığı nı yapmış, sadrazamlık görevinde bulunmuş, İslamcı bir düşünür olan Said Halim Paşa ’nın egemenlik anlayışı ve geliştirdiği hükümet sistemi incelenmiştir. İslamcı düşünce yapıs ına uygun olarak, kanun yapma yetkisiyle donatılmış organ olan teşri merci (yasama kurulu) hariç, devletin etkili makamlarının seçimle iş başına gelmesini önermiştir. Bu çerçevede, devlet başkanı ve millet meclisi halk tarafından seçilecektir. Fakat bunlar seçimle işbaşına gelseler de şeriattan kaynaklanan bir iktidarı temsil ettiklerinden meşruiyetlerini milletten değil, İslami ilkelere bağlılı ktan aldıklarından egemenlik nihai olarak halka ait değildir. Halkı n iradesinin üstünde bir ilahi irade vardır. Dolayısıyla onun egemenlik konusundaki yaklaşımı, providansiyel egemenlik anlayışını ça ğrıştırmaktadır. Devlet bakanının seçimle işbasına gelmesini önerdiğinden, devlet şekli olarak da cumhuriyeti benimsemiştir. Geliştirdiği hükümet sistemi, bazı yönleriyle parlamenter sistemi, bazı yönleriyle baş kanlık sistemini çağrıştırmaktadır. Bir başka ifadeyle geli ştirdiği hükümet sisteminin, eklektik bir sistem olduğu söylenebilir. Önerdiği sistemde, kanun yapma yetkisi, halk tarafından seçilmiş meclise değil, İslam hukukçular ına ait olacaktır. Bu yönüyle önerdiği hükümet sisteminin günümüz demokratik hükümet sistemleriyle uyumlu olduğu söylenemez.
Öz:This paper analyzes Said Halim Pasha’s conception of sovereignty and his proposed system of government. Said Halim Pasha was a high-level public official in late Ottoman era, president of the era’s most prominent political party, the Committee of Union and Progress, a Grand Vizier, and an Islamist thinker. In accordance with Islamism, he proposed that influential government functions be elected, except for the legislative body. Accordingly, the head of state and the parliament would be elected by the people. Despite being elected, these functions are not legitimized by popular sovereignty, but by Islamic principles, as they represent political power stemming from sharia. Consequently, sovereignty does not emanate from the people; divine will is superior. Therefore, Said Halim Pasha’s conception of sovereignty can be deemed as “ providential sovereignty.” Since Said Halim Pasha proposes that the head of state be elected, he has adopted the republican form of government. His system of government resembles aspects of the parliamentary system, as well as that of the presidential system. Hence, it is an eclectic system. In this system, legislative authority does not belong to the elected parliament but to Islamic jurists. As a result, Said Halim Pasha’s proposed system of government is not compatible with present day democratic governments.
