"Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Fiil Tamlayıcı İlişkisi Bağlamında Yönelme (+(y)A) ve Belirtme (+(y)I/U) Durum Biçimbirimlerinin Farklı Kullanımı: Acı-, Bak- Döv-, Gül- ve Seyret- Fiilleri Örneği"

Abstract

Öz:Türk lehçeleri ve Anadolu ağızlarında durum biçimbirimlerinin birbirlerinin yerinekullanıldığı birçok örnek vardır. Özellikle +(y)A ve +(y)I/U durum biçimbirimleri sıklıklabirbirinin yerine kullanılır. Söz konusu kullanım aynı grup içerisinde yer alan Oğuz grubuTürk lehçelerinde de görülür. Bu lehçelerde ortak olarak -aynı ya da yakın anlamdakullanılan acı-, bak- döv-, gül- ve seyret- fiilleri bazen yönelme bazen belirtme biçimbirimlitamlayıcılar ile kullanılmıştır. Bu çalışmada mezkûr fiillerin farklı biçimbirimlerlekullanılmasının sebepleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bahsi geçen fiiller, daha doğru sonuçlaraulaşabilmek amacıyla her bir oğuz lehçesi içerisinde ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Bir dil yada lehçe içerisindeki durum biçimbirim değişikliği zaman içerisinde meydana gelir.Dolayısıyla fiilde görülen bu değişikliklerin sebeplerinin açıklanabilmesi için o fiilin eskidönemlerde hangi anlamda hangi biçimbirimlerle kullanıldığı bilinmelidir. Bu çalışmada daacı-, bak- döv-, gül- ve seyret- fiillerinin eski dönemlerde hangi anlamda hangi biçimbirimlekullanıldığına değinilmiştir.

Öz:In Turkish dialects and Anatolian dialects, there are many examples where situational morpheme is exchanged. In particular, the case of + (y) A and + (y) I morphemia is often used interchangeably. The said use is also seen in the Turkish dialects of the Oğuz group, which are included in the same group. The verbs acı-, bak- döv-, gül- and seyret- are used in these dialects in the same sense, sometimes used with dative and sometimes accusative morpheme complement. In this study, reasons of using the said verbs with different morpheme are tried to be explained. These verbs were evaluated separately in each dialect in order to achieve more accurate results. Morpheme change in a language or dialect occurs over time. Therefore, in order to explain the reasons of these changes in the verb, it should be determined in what sense and with which morpheme the verb was used in the old times. In this study, it was also explained in what sense and with which morpheme the verbs acı-, bak-, döv-, gül- and seyret- were used in the old periods.