"DİJİTAL ORTAMDA YANLIŞ BİLGİ VE HABERLERİN YAYILMASI: KORONAVİRÜS SALGIN HABERLERİNE DAİR BİR İNCELEME"

Abstract

Öz:Yanlış haber ve bilgiler insanları kasıtlı veya kasıtsız olarak yanlış yönlendiren ve algı oluşturan enformasyondur. Dijital ortam yanlış bilgi ve haberlerin yayılmasında önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle dijital ortamda yanlış bilgi ve haberler önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Çatışma, doğal afet ve salgın durumlarında yanlış haberlerin üretimi ve yayılması daha da artmaktadır. Çin’in Wuhan kentinde 2019 yılının aralık ayında ortaya çıkan yeni tip (Covid-19) koronavirüsü tüm dünyaya yayılarak ölümlere neden olmaktadır. Bu dönemde salgın ile ilgili doğru bilgi ve habere ulaşmak daha da önemli hale gelmektedir. Dijital medya ve sosyal medya habere erişme, haberi üretme ve paylaşmada çok önemli mecralar olarak karşımıza çıkmaktadır. Fakat özellikle yanlış bilgi ve dezenformasyonun yayılması bu dönemde önemli bir sorun haline gelmiştir. Gerek sosyal medyada gerekse haber sitelerinde yanlış haberlerin yayıldığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı dijital ortamda yanlış koronavirüs haberlerinin nasıl ve hangi kanallar üzerinden yayıldığını ortaya çıkarmaktır. Koronavirüsün Türkiye'de ortaya çıktığı mart ayı dikkate alınarak yapılan araştırma 16 Mart-15 Haziran 2020 tarihlerini kapsamaktadır. Bu tarihler arasında haber doğrulama platformu olan teyit.org üzerinden koronavirüse dair 100 yanlış haber doküman incelemesi yöntemi ile incelenmiştir. Ortaya çıkan bulgular, bu haberlerin daha çok sosyal medya üzerinden yayıldığı, ancak haber sitelerinin de yanlış bilginin yayılmasında önemli rol oynadığını göstermektedir. Analizin diğer aşamasında yanlış haberler başlık ve içerikleri bakımında incelenerek yanlış haberlerin hangi konular üzerinde yoğunlaştığı ortaya çıkarılmıştır. Bu kısımda ayrıca yanlış haberlerin yanıltıcı yönü ortaya konularak haberlerin yanlış olma durumu ile ilgili bilgiler sunulmuştur.