KÜLTÜREL VARLIKLARA İLİŞKİN ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK KURALLARI KAPSAMINDA, ERMENİSTAN VE AZERBAYCAN ARASINDAKİ ÇATIŞMALARDA ZARAR GÖREN KÜLTÜREL VARLIKLARDAN DOLAYI SORUMLULUK

Abstract

Öz:Kültürel varlıklar, insanlık tarihinin başlangıcından günümüze kadar, insanların ve toplumların yaşamlarının maddi ve manevi boyutlarını ortaya koyan, bütün değerlerin izlerini taşıyan miraslar olup insanlığın ortak değerlerini de taşımaktadır. Silahlı çatışmalar sırasında kültürel varlıkları korumayı hedefleyen düzenlemeler de uluslararası insancıl hukukun bir parçasıdır. Bu düzenlemelere bakıldığında, kültürel varlıkların aslında silahlı çatışmalardan zarar görmemesi gerektiği anlaşılmaktadır. Oysa Ermenistan ve Azerbaycan arasında yaşanan çatışmalar, özellikle Dağlık Karabağ’da birçok kültürel varlığın tahribatıyla sonuçlanmıştır. Bu varlıklara verilen zararın sorumluluğunun ortaya konulması elzemdir. Çalışmada bu güncel durum ele alınmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada öncelikle kültürel varlıkların korunmasına ilişkin uluslararası insancıl hukuk kurallarına değinilecektir. Bunun ardından, Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan silahlı çatışmalar sırasında kültürel varlıkların zarar gördüğüne ilişkin iddialara yer verilecektir. Hangi süjelerin uluslararası sorumluluğunun gündeme getirilebileceğine ilişkin bir inceleme de yapılacaktır. Bu kapsamda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Chiragov ve diğerleri Ermenistan’a karşı kararına değinilirken, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Al Mahdi kararının da Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çatışmalarda yaşananlar açısından yol gösterici olma durumu tartışılacaktır.

Öz:Cultural heritage belongs to the humanity and reveal the material and spiritual dimensions of the lives of people from the very beginning of human history to the present. They also reflect the common values of humanity. The regulations that aim to protect cultural properties during the armed conflicts are considered as parts of the international humanitarian law. Today it is an obligation not to harm cultural properties during the armed conflicts. However, the conflicts between Armenia and Azerbaijan destructed many cultural properties, especially in Nagorno-Karabakh. It is very important to designate the responsibility because of this damaging acts against the cultural properties. This current situation is examined in this article. With considering these issues, first of all, international humanitarian law rules regarding the protection of cultural properties will be mentioned in this article. Secondly, claims regarding the damage to cultural properties during the armed conflict between Azerbaijan and Armenia will be mentioned. The issues on international responsibility and the possible law subjects that could be considered as responsible from the relevant international humanitarian law violations will be evaluated. In this context, while the Chiragov and others v Armenia decision of the European Court of Human Rights will be mentioned, the International Criminal Court's Al Mahdi decision will be discussed in order to see if the decision could be a guide also for the destruction of cultural properties in the armed conflict that was between Azerbaijan and Armenia.