"ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE HÜMANİZMA KAVRAYIŞLARI I: ADIMLAR DERGİSİ HÜMANİZMA ANKETİ"

Abstract

Öz:1940'ların ilk yarısında, dönemin akademisyenleri ve entelektüelleri arasındaki önemli tartışmalardan birini hümanizma kavramı oluşturmaktadır. Ulus gibi dönemin önemli bir gazetesinde ve yine dönemin ses getiren dergilerinden biri olan Yücel'de hümanizma konusuna dair yazıların yayınlanmış olması bunun göstergesidir. Türk siyasal hayatında ve Türk düşünce dünyasında belirleyici etkileri olan Behice Boran'ın Adımlar dergisi de bu tartışmanın dışında kalmamış ve derginin ikinci sayısından itibaren "Adımlar'ın Hümanizma Anketi" başlığı ile dönemin akademisyen ve entelektüellerinden görüşler almıştır. İki makaleden oluşan çalışmanın bu ilk kısmında, hümanizma anketinde yer alan görüşler ve hümanizma kavrayışları irdelenmiştir. Derginin 2., 3., 4. ve 5. sayılarında bulunan anket yanıtları bu makalenin sınırlılığını oluşturmaktadır. Hümanizma tartışmasının sonlandırıldığı 8. sayı ise ikinci makalede incelenmiştir. Çalışmada betimleyici yöntem kullanılmış, dergide yer alan görüşler farklı metinlere de uğrayarak çözümlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı, hümanizma anketi çerçevesinde dönemin hümanizma tartışmalarının ana hatlarının betimlenmesi, ortaya konmasıdır. Bu bağlamda öncelikle Avrupa'da hümanizmanın ortaya çıkışına ilişkin kısa bir tartışma yapılmış, sonrasında Türk hümanizma düşüncesi Ziya Gökalp ve M. Fuad Köprülü üzerinden yorumlanmıştır. Ardından Adımlar dergisi ve derginin sahibi Behice Boran ile ilgili bilgiler paylaşılmış ve betimsel bir çözümleme gerçekleştirilmiştir. İlk makalenin en önemli bulgusu, hümanizma düşüncesinin yerleşmesinde eğitim ve dilin önemli olduğudur. Bilimsel düşünce ile hümanizma arasında kurulan özdeşliğin hatalı olduğu, tamamen bilimsel bilgiyi temel alarak insanı algılamanın belli düzeylerde tektipleşmeyi yaratacağıdır. Bunun uzantısı olarak, geçmiş tarihsel koşullarda ortaya çıkmış olan hümanizma kavrayışı ile günümüz arasında kurulan özdeşliğin de hatalı bir bakış açısı olduğu görüşü öne çıkmaktadır. Bunun nedeni, günümüz kapitalist toplumundaki koşullar ile hümanizma düşüncesinin ortaya çıktığı koşullar birbirinden tamamen farklıdır.

Öz:In the first half of the 1940s, the concept of humanism constitutes one of the important debates among the academicians and intellectuals of the period. The publication of articles on the subject of humanism in an important newspaper of the period such as Ulus and in Yücel, one of the most prominent journals of the period, is an indication of this. One of the journals that focuses on the subject of humanism is Adımlar journal, owned by Behice Boran. Behice Boran's Adımlar journal, which had a decisive influence on Turkish political life and the Turkish world of thought, was not excluded from this discussion, and from the second issue of the journal, it received opinions from academicians and intellectuals of the period with the title "Adımlar's Humanism Survey". In this first part of the study, which consists of two articles, the opinions and understandings of humanism in the humanism questionnaire are examined. The responses to the questionnaire in the 2nd, 3rd, 4th and 5th issues of the journal constitute the limitation of this article. The 8th issue, in which the humanism debate was finished, was examined in the second article. The descriptive method was used in the study, and the opinions in the journal were tried to be resolved by visiting different texts. The aim of the study is to describe and reveal the main lines of the humanism debates of the period within the framework of the humanism questionnaire. In this context, first of all, a short discussion on the emergence of humanism in Europe was made, and then Turkish humanism thought was interpreted through Ziya Gökalp and M. Fuad Köprülü. Then, information about the journal and its owner Behice Boran was shared and a descriptive analysis was made. The most important finding of the first article is that education and language are important in the establishment of humanistic thought. The identity established between scientific thought and humanism is flawed, and that perception of human beings based entirely on scientific knowledge will create uniformity at certain levels. As an extension of this, the view that the identity established between the understanding of humanism that emerged in the past historical conditions and the present is also an erroneous point of view comes to the fore. The reason for this is that the conditions in today's capitalist society and the conditions in which the idea of humanism emerged is completely different.