OBEZ BİREYLERDE DAVRANIŞ DEĞİŞİMİ: Transteoretik model yaklaşımı

Abstract

Obezite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından "Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi" olarak tanımlanmaktadır. Son yıllarda tüm dünyada obezitenin görülme sıklığı giderek artmaktadır. Obez bireylerin genetik yapısını değiştirmek mümkün olmasa da yeme alışkanlığı fiziksel aktivite düzeyi değiştirilerek, sağlıklı yaşam davranışları kazandırılabilmektedir. Bireylerin sağlık davranışlarını açıklamaya yönelik birçok model geliştirilmiştir. TM, James Prochaska ve Carlo Diclemente (1983) tarafından geliştirilmiştir. Model, davranış değişiminin sonuçtan çok süreç olduğunu, değişimi kolaylaştırmak için bireyin içinde bulunduğu değişim aşamasına uygun olan girişimler kullanılması gerektiğini savunur. TM’ye dayalı bilgilendirme ve danışmanlık programının lipid profiline, Beslenme ve Egzersiz Değişimlerine olan etkisini değerlendirmek amacı ile uygulamalı(bağımsız eş zamanlı uygulama-kontrol) bir çalışma olarak yapılmıştır.

Uygulama ve kontrol grubu arasında beslenme değişim süreçleri ölçeği, egzersiz değişim süreçleri ölçeği ve Rhode Island Üniversitesi Değişimi değerlendirme ölçeği toplam puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), ön izlem-son izlem farkının uygulama grubunda istatistiksel olarak anlamlı (p<0.01), kontrol grubunda ise anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0.05).Uygulama grubu bireylerin %26.7’sinde değişim aşamasında gerileme,%56.7’sinde değişim aşamasında ilerleme belirlenirken, %16.6’sında aşama değişimi olmamıştır. Kontrol grubu bireylerin %50.0’sinde değişim aşamasında gerileme, %16.7’sinde değişim aşamasında ilerleme belirlenirken, %33.3’ünde aşama değişimi olmamıştır.

Obez hastalara yönelik TM doğrultusunda hazırlanmış bireysel danışmanlık hemşirelik girişimlerinin beslenme ve egzersiz davranış değişiminin sağlanmasında etkili ve yararlı olduğu saptanmıştır.