Farklı besinsel yağların şilomikron sentezi ve postprandial hiperlipidemiye etkilerinin sirkadyen ritme göre karşılaştırılması

Abstract

Sirkadyen ritim, çeşitli fizyolojik süreçleri günün aydınlık karanlık döngüsüne göre ayarlamaktadır. Lipid ve lipoprotein metabolizması ve sirkadyen ritim karşılıklı olarak birbirlerini etkilemektedir. Postprandial hiperlipidemi ateroskleroz gelişiminde bir risk faktörü olarak değerlendirilmektedir. Ancak, yağ asidi kompozisyonu farklı yağların sirkadyen ritmin farklı fazlarında verilmesinin postprandial plazma lipid seviyeleri ve lipoprotein sentezi ile ilgili parametrelere etkisi bilinmemektedir. Bu çalışmada, balıkyağı, zeytinyağı ve tereyağı gibi farklı yağ asidi kompozisyonlarına sahip olan besinsel yağların günün farklı zaman dilimlerinde akut olarak tüketilmesinin ratlarda şilomikron sentezi ve postprandial hiperlipidemiye etkilerinin belirlenmesi amaçlandı. Ratlar için pasif fazda yer alan 08:00 ve 14:00 ile aktif fazda yer alan 20:00 ve 02:00 saatlerinde akut olarak besinsel yağların uygulanmasından sonra alınan kan örneklerinde TAG, Total, HDL- ve LDL-K seviyeleri, ince bağırsak örneklerinde ise MTP aktivitesi ile ApoB-48, ApoA-IV, MTP ve HNF-4α gen ifadeleri ölçüldü. Genel olarak aktif fazda bütün yağlar pasif faza göre daha yüksek TAG seviyelerine neden olurken, yüksekten düşüğe doğru zeytinyağı, balıkyağı ve tereyağı şeklinde sıralandı. Zeytinyağı grubundaki MTP aktivitesi ile balıkyağı grubundaki MTP ve HNF-4α gen ifade seviyeleri diğer yağ grupları ile karşılaştırıldığında anlamlı farklılıklar sadece pasif ortası fazda meydana geldi. Bu durum, farklı yağların sirkadyen ritim ile etkileşimlerinin farklı sonuçlar doğurabileceğini işaret etmektedir. Postprandial hiperlipideminin ortaya çıkmasına etki eden besinsel yağların miktarı ve yağ asidi kompozisyonu gibi faktörlere ek olarak, tüketim zamanı da besinsel yağların aterojenik özelliklerinin belirlenmesinde önemli bir etken olabilir.

Circadian rhythm arranges various physiological processes according to daily light/dark cycle. Lipid/lipoprotein metabolism and circadian rhythm affect each other reciprocally. Postprandial hyperlipidemia has been considered as a risk factor in the pathogenesis of atherosclerosis. However, effects of consumption of dietary fats with different fatty acid composition in different phase of circadian rhythm on postprandial plasma lipid levels and lipoprotein synthesis parameters have not been considered before. To this end, effects of acute consumption of dietary fats, fish oil, olive oil and butter with different fatty acid composition in different time period of the day on chylomicron synthesis and postprandial hyperlipidemia were determined in rats. After acute administration of dietary fats at 08:00 and 14:00 in passive phase and at 20:00 and 02:00 in active phase of the rats, TAG, Total-, HDL- and LDL-C in blood samples, MTP activity and ApoB-48, ApoA-IV, MTP and HNF-4α gene expression levels in small intestine samples were measured. In general, all the fats tested caused higher TAG levels in active phase compared to that in passive phase. The plasma TAG levels after fat administration can be arranged in descending order as olive oil, fish oil and butter. Significant differences in MTP activity of olive oil group and MTP and HNF-4α gene expression levels of fish oil compared to other dietary fat groups were found only in the middle of the passive phase. The present results point out that interactions of different dietary fats with circadian rhythm might lead to different responses. In addition to factors which are known to be important in postprandial hyperlipidemia, amount and fatty acid composition of dietary fats, the time of ingestion can also be significant factor in determination of atherogenic feature of dietary fats.