Neuman sistem modeline göre evde verilen bakımın hemodiyaliz hastalarında semptom gidermeye ve yaşam kalitesine etkisi

Abstract

Amaç: Araştırma Neuman Sistem Modeline göre evde verilen bakımın hemodiyaliz hastalarında fiziksel ve psikolojik semptomları giderme ve yaşam kalitesine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Materyal ve Metot: Araştırma ön test- son test randomize kontrollü çalışma modeli olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi, Özel Diyaliz Merkezi ve Malatya Devlet Hastanesi hemodiyaliz ünitelerinde tedavi gören ve il merkezinde ikamet eden 290 yetişkin hastanın tamamı oluşturmuştur. Örneklemini ise; güç analizi ile çift yönlü önem düzeyinde 0.6 etki büyüklüğünde, evreni 0.97 temsil gücüyle, 0.05 yanılgı düzeyinde 160 hasta oluşturmuştur. Hastalar randomize olarak sıralı biçimde bir deney bir kontrol grubuna olmak üzere 80 deney, 80 kontrol grubuna alınmıştır. Deney grubundaki hastalara araştırmacı tarafından hastaların evlerinde Neuman Sistem Modeli'ne göre hazırlanan hemşirelik bakımı iki haftada bir üç kez uygulanmıştır. Veriler araştırmacı tarafından hastaların evlerinde yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmış ve verilen hemşirelik bakımı ortalama 30-60 dk. sürmüştür. Verilerin analizinde; sayı, yüzde, ki kare, bağımlı gruplarda t testi ve bağımsız gruplarda t testi kullanılmıştır. Bulgular: Son test verilerine göre; deney grubunun diyaliz semptom indeksi puan ortalaması 28.52±17.67, yaşam kalitesi ölçeği fiziksel sağlık puanı ortalaması 53.35±11.91, mental sağlık puanı ortalaması 50.10±9.59; kontrol grubunun diyaliz semptom indeksi toplam puan ortalaması 59.78±19.07, fiziksel sağlık puan ortalaması 37.05±9.68, mental sağlık puan ortalaması 35.42±11.47 olarak saptanmıştır. Girişim sonrasında deney grubundaki hastaların semptom düzeyinin azalarak yaşam kalitelerinin arttığı ve gruplar arasındaki puan ortalamaları farkının istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır (p=0.000). Sonuç: Hemodiyaliz tedavisi alan hastalara Neuman Sistem Modeli'ne göre verilen bakım, hastaların yaşadığı semptomları azaltarak yaşam kalitelerini arttırmıştır. Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, Neuman Sistem Modeli, Diyaliz semptom, Yaşam Kalitesi, Hemşirelik

Aim: The aim of the study is to determine the effect of home care on physical and psychological symptomatic relief and quality of life in patients undergoing hemodialysis according to Neuman System Model. Material and Method: The study was conducted as a preliminary test-post-test randomized controlled study model. The population of the study consisted of 290 all of the adult patients residing in the city center of Malatya, and receiving treatment in the hemodialysis units of Inönü University Turgut Özal Medical Center, Private Dialysis Center and Malatya State Hospital. The sample consisted of 160 patients at significance level of 0.05, the effect size of 0.6, and the population representation power of 0.97 as a result of power analysis. The patients were randomly assigned as 80 in the experimental group and 80 in the control groups. The nursing care, which was prepared by the researcher according to Neuman System Model, was applied to the patients in the experimental group at their homes three times every two weeks. The data were collected by the researcher at face-to-face interviews in the patients' homes and the nursing care provided was 30-60 min. Number, percentage, chi square, and dependent samples t test, and independent samples t test were used to analyze the data. Results: It was found that total mean score of DSI was 28.52±17.67, quality of life scale physical health score mean was 53.35±11.91, mental health score mean was 50.10±9.59 in the experimental group; the mean score of the dialysis symptom index of the control group was 59.78±19.07, physical health mean score was 37.05±9.68, mental health score mean was 35.42±11.47. The symptom level of the patients in the experimental group decreased and the quality of life increased after the intervention and a statistically significant difference was found among the posttest mean scores. Conclusion: The care provided to the patients receiving hemodialysis treatment according to the Neuman System Model decreased the symptoms experienced by the patients and enhanced their quality of life. Key words: Hemodialysis, Neuman System Model, Dialysis symptom, Quality of Life, Nursing