İLHANLI-MEMLÛK REKABETİ ARASINDA DOĞU VEGÜNEYDOĞU ANADOLU

Abstract

Tarih boyunca İran ve Mısır’da kurulup hâkimiyet alanınıgenişletme eğiliminde olan yayılmacı devletler açısındanDoğu ve Güneydoğu Anadolu, paylaşılamayan bir coğrafyaolmuştur. İlkçağın bölgedeki başlıca siyasi güçleri olanAsur, Urartu, Hitit ve Mısır Devletlerinin takip ettikleri buyayılmacı politika anlayışı sonraki devletlerce debenimsenmiştir. Zira Karadeniz, Kafkasya, Basra Körfeziile Doğu Akdeniz havzasının arasında yer alan Doğu veGüneydoğu Anadolu, jeo-stratejik konumu nedeniyle çevredevletlerin siyasi ve askeri harekât sahası olmuştur. XIII.yüzyılın ikinci yarısında Mısır’da kurulan Memlûk Devletive İran’da kurulan İlhanlı Devleti’nin rekabet sebeplerindenbiri de şüphesiz bu coğrafya olmuştur.Bu çalışmada Doğu ve Güneydoğu Anadolu eksenindeyoğunlaşan İlhanlı-Memlûk mücadeleleri üzerindedurularak bu mücadelelerin bölge üzerindeki etkileri elealınmıştır. Yaklaşık yüzyıl devam eden rekabete dayalımünasebetlerin, yörenin demografik, kültürel ve iktisadîyapısında değişimlere yol açtığı gözlemlenmiştir. Buçalışmada; dönemin ana kaynakları karşılaştırılarak sözkonusu değişimler ele alınmıştır.

Eastern and Southeastern Anatolia has been anunsharable geography for the expansionist states thathave been established in Iran and Egypt throughouthistory and have tended to expand their domain. Thisexpansionist policy approach followed by theAssyrian, Urartu, Hittite and Egyptian states, whichwere the main political powers of the antiquity in theregion, was also adopted by the later states. Because,Eastern and Southeastern Anatolia, located betweenthe Black Sea, the Caucasus, the Persian Gulf and theEastern Mediterranean basin, became the political andmilitary operation area of the surrounding states dueto its geo-strategic location. XIII. Undoubtedly, thisgeography was one of the reasons of competition forthe Mamluk State established in Egypt in the secondhalf of the century and the Ilkhanate State establishedin Iran. In this study, by focusing on the Ilhanlı-Mamlukstruggles, which are concentrated in the Eastern andSoutheastern Anatolia axis, the effects of thesestruggles on the region are discussed. It has beenobserved that the competitive relations that lasted forabout a century caused changes in the demographic,cultural and economic structure of the region. In thisstudy; These changes were discussed by comparingthe main sources of the period.