KAZAN TATAR EDEBİYATINDA TARİHÎ ROMANTÜRÜ ÜZERİNE

Abstract

Tatar tarihi üzerine ilk çalışmalar XX. yüzyılın başlarında tarih, ede biyat ve edebiyat bilimi dallarında ilk denemelerle başlar. Ancak Sovyetideolojisi döneminde tarihsellik eğilimi, daha çok XX. yüzyılda gerçekle şen inkılapları ve savaşları konu eden eserlerle sınırlı kalmıştır. Altmışlıyıllar toplumunda Kruşçev yumuşaklığı ismi ile tarihe geçen açıklık vedemokratik değişimler, edebiyat ve sanat üzerindeki ideolojik baskılarıbiraz zayıflatır. Bulgar atalarımızın yaşadığı kadim topraklarda arkeolojiçalışmalarının başlatılması, edebiyatçıları yeni araştırmalara yönlendirir.Yeni sürecin kapıları ilk olarak Nurihan Fettah’ın İtěl Suvı Aka Torur (İtilSuyu Akıyor, 1969) adındaki romanıyla açılır. Bundan sonra, özellikle1980’li yıllardan Tatar halkının en eski dönemlerde yaşadığı önemli ta rihî evrelerini gün ışığına çıkartmakla birlikte, XX. yüzyılda gerçekleşensiyasi inkılaplar ve savaşlar, tarihte iz bırakan şahısları, açlık ve kolhoz laşma süreci gibi tarihî olayları yeniden değerlendiren çok sayıda romanyazıldı.Tatar tarihî romanının gelişiminin Türkiye’de günümüze kadar birbütün olarak neredeyse hiç incelenmediğini göz önünde bulundurarak,çalışmamızda; Tatar tarihî romanının oluşumu, bu türün araştırılma du rumu, tarihsellik konusunda çalışan yazarlar ve romanları üzerine bilgi lendirme yapılmıştır. XX. ve XXI. yüzyılın başlarında yayımlanan Tatartarihî romanları, yansıttıkları dönem ve kaleme alındıkları tarihî olaylara göre sunulmaktadır. Sonuç kısmında; içerdiği konuları ve yazarın edebîtarzı bakımından tarihî romanların çeşitli türlere göre sınıflandırılmasıyapılmış ve eserler tanıtılmıştır.

First studies on Tatar history, literature and literary science startedat the early 20th century. The historicity trend in the Soviet ideologyperiod is limited to works involving revolution and wars in the 20thcentury. The openness and democratic developments in history with thename ‘Khrushchev leniency’ in the 60’s partly alleviated the ideologicalpressure on literature and arts. The start of excavation works on theancient lands where Bulgars lived directed scientists of letters towardsnew searches. The new process firstly started with the novel of NurihanFettah named İtěl Suvı Aka Torur (1969). Afterwards, especially in the80’s, many novels, which not only uncovered the significant historicalperiods of ancient Tatar peoples but also reevaluated political revolutionsand wars in the 20th century, individuals who made a mark in history andhistorical events such as famine and kolkhozification, were written. Considering that the development of the Tatar historical novels hasalmost never been studied as a whole in Turkey until now, in our study,we will provide information on the formation of the Tatar historical novel,the research status of this genre, authors working on historicity and theirnovels. Tatar historical novels published in the 20th century and at thebeginning of the 21st century will be presented based on the periods theyreflect and the historical events they focus on. Finally, the classificationof historical novels into different subgenres based on their topics, literarystyle and their interpretations.