Bölgesel kalkınma politikalarında değişim: Organize Sanayi Bölgeleri için yeni bir "yönetişim modeli" önerisi

Abstract

Ülkemizde OSB'lerin ilk kurulduğu 1960'lı yıllardan günümüze kadarki süreçte OSB'lerin bölgesel kalkınmadaki öneminde ve rollerinde bazı değişiklikler olmuştur. Bölgesel kalkınmada OSB'lerin yönetim sistemlerinin yetersiz kalması ve yönetim yapısının güçlendirilmesi amacı ile yönetişim sistemi ortaya çıkmıştır. Yönetişim daha çok devlet, özel sektör, halk, STK vb. gibi çok çeşitli kesimden insanların karşılıklı iletişim ve etkileşim halinde olarak yönetime katılımını amaçlamakta ve böylece çok aktörlü bir yönetim yapısı öngörmektedir. Bu araştırma ile ülkemizin bölgesel kalkınma politikalarındaki değişimleri doğrultusunda OSB'lerin geleneksel yönetim anlayışından yönetişim anlayışına doğru yeni bir yapının uygulanabilirliği konusunda çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda, Dünyada ve Türkiye'de bölgesel kalkınma politikaları, bölgesel kalkınma politikalarındaki değişimin OSB'lere etkileri ve yönetişim konularında araştırmalar yapılmıştır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı işletme halindeki 249 OSB'den her ili kapsayacak şekilde 139 OSB bölge müdürüne yargısal örnekleme yöntemi kullanılarak elektronik ağ üzerinden anket uygulanmıştır. Yapılan literatür ve alan araştırması sonucunda OSB'lerin yönetişim yapısına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Bu yönetişim yapısı ile OSB'lerin yönetim sistemindeki etkililiğini artıracak değişikliklere ihtiyaç olduğu görülmüş ve "İyi Yönetişim Modeli" önerilmiştir. İyi Yönetişim Modeli önerisinde özellikle hiyerarşik bir sistemin yerine etkileşimin olduğu, karşılıklı bir çatışmanın yerine birlikte bir uyumun varlığı, dikey bir ilişki yerine yatay bir ilişkinin uygulandığı ve tek bir oyunculu yönetim sistemi yerine çok aktörlü bir yönetimin etkileşim içerisinde olduğu bir sistem tasarlanmıştır. Bu yönetişim sistemi daha şeffaf, katılımcı, işbirlikçi, denetimli, etkililik ve verimlilik ilkesi doğrultusunda geliştirilmiş bir modeldir. OSB'lerde İyi Yönetişim Modeli ile yetki ve sorumlukların farklı aktörlere dağıtılması ve bir çatı altında yönetimin yürütülmesi sağlanmış olacaktır. Anahtar Kelimeler: Bölgesel Kalkınma, Yönetişim, Organize Sanayi Bölgesi, Organize Sanayi Bölgelerinde Yönetişim, İyi Yönetişim Modeli

There have been some changes in the importance and role of OIZs in regional development in the period from the 1960s when OIZs were first established in our country to the present day. As the governance systems in OIZs were insufficient in the regional development, governance system has emerged with the aim of strengthening the management structure. Governance is mostly aimed at the participation of people from a wide variety of sectors such as state, private sector, people, NGOs, etc. in mutual communication and interaction, thus envisioning a multi-actor management structure. With this study, studies have been carried out on the applicability of a new structure from the traditional management approach of OIZs to the concept of governance in line with the changes in the regional development policies of our country. In this direction, researches have been conducted on regional development policies in the World and in Turkey, and their effects of changes on OIZs, and governance. In addition, a questionnaire study was applied to 139 OIZ regional directors from 249 OIZs operating under the Ministry of Industry and Technology, covering each province, using the judicial sampling method. As a result of the literature review and field studies, suggestions were made for the governance structure of OIZs. With this governance structure, it has been seen that there is a need for changes that will increase the effectiveness of the OIZs in the management system, and the Good Governance Model structure has been proposed. Good Governance Model proposal, a system in which there is interaction instead of a hierarchical system, the existence of a cohesiveness instead of a mutual conflict, a horizontal relationship instead of a vertical relationship, and a multi-actor administration in interaction instead of a single-player management system is designed. This governance system is a more transparent, participatory, collaborative, supervised model developed in line with the principle of effectiveness and efficiency. With Good Governance Model in OIZs, it will be ensured that the authorities and responsibilities are distributed to different actors and the management is carried out under one roof. Key Words: Regional Development, Governance, OIZ, Governance in OIZs, Good Governance Model