Multipl skleroz hastalarının dürtüsellik ve pekiştirmeye duyarlılık özelliklerinin kontrollerle karşılaştırılması

Abstract

Amaç: Multipl Skleroz; merkezi sinir sistemini tutan, demiyelinizasyon, dejenerasyon, nöronal hasar ve aksonal kayıp süreçleriyle izleyen, kronik seyirli inflamatuar bir hastalıktır. MS kliniğinde psikiyatrik belirtiler de tabloya sıklıkla eklenebilmektedir. Dürtüsellik, hala araştırılmakta olan ve çeşitli nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların bir bileşeni olabilen çok boyutlu bir yapılanmadır. Çalışmamızda MS hastalarında inhibisyon mekanizmalarının etkilenmiş olabileceği düşüncesiyle, hastalarda kontrollere göre dürtüsel özelliklerde artış olup olmadığının gösterilmesi ve dürtüsellik kalıplarının incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Katılımcılar 18-60 yaş aralığında, nöroloji polikliniğine kontrole gelen 52 MS hastasından ve 50 sağlıklı kontrolden oluşmaktadır. Her iki grupta depresyon, madde kullanımı, bipolar bozukluk öyküsü, ek tıbbi – nörolojik hastalığı olanlar, kontrol grubunda da MS aile öyküsü olanlar dışlanmıştır. Tüm katılımcılara WUDÖ, BDE, BDÖ, DİS/DAS ölçekleri, sosyodemografik veri formu uygulanmış, hastaların EDSS değerleri de araştırmacılar tarafından hesaplanmıştır. Bulgular: Hastalar ve kontroller arasında BDÖ ve DİS/DAS ölçek ve alt ölçek puanlarında anlamlı farklılık bulunmamış, depresyon ve DEHB açısından alt grup analizi yapıldığında da fark gösterilememiştir. Hasta grubunda dürtüsellik bileşenlerinin hastalık tipi veya EDSS ile anlamlı ilişki göstermediği ancak hastalık süresi arttıkça BDÖ toplam (r:0.335, p:0.015) ve özellikle BDÖ/DD alt ölçeğinde (r:0.351 p:0.011) anlamlı artış olduğu izlenmiştir. Sonuçlar: Hastalar ve kontroller arasında bakıldığında dürtüsellik özelliklerinde anlamlı farklılık görülmemiştir. Hastalık süresi arttıkça dikkatte dürtüsellik (BDÖ/DD) puanlarında anlamlı şekilde artış görülürken, EDSS ve yaş ile bu artışın görülmemesi; bu artışın dejeneratif süreç ile ilişkili olabileceğini düşündürmektedir. İleri çalışmalarda MS hastalarının dürtüsellik profillerine göre tedavi uyumu, hastalık prognozu, işlevsellik özelliklerinin nasıl etkilendiği incelenerek farklı profiller için uygun yaklaşımlar belirlenebilir. Anahtar Kelimeler: multipl skleroz, dürtüsellik, pekiştirmeye duyarlılık

Objective: Multiple Sclerosis is a chronic inflammatory disease of the central nervous system, involving processes of demyelination, degeneration, neuronal damage and axonal loss. Psychiatric symptoms frequently accompany the disease course. Impulsivity, a multidimensional construct which could be a component of various neurological and psychiatric diseases, is still under research. Assuming the inhibition mechanisms could be affected in MS patients, we aimed to show if the impulsive properties of the patients were increased compared to the controls and to examine the patterns of impulsivity. Material and Method: 52 MS patients attending neurology outpatient clinics and 50 healthy controls, aged 18-60 were included. Participants with a history of depression, substance abuse, bipolar disorder, with additional neurologic or systemic diseases and controls with a family history of MS were excluded. WURS, BDI, BIS-11-SF, BIS/BAS and a sociodemographic questionnaire were applied and the EDSS score of the patients were calculated. Results: No significant difference could be shown between patients and controls in BIS-11-SF, BIS/BAS scores; including subgroup analyses for depression and ADHD. Impulsivity components did not show significant relations with the disease profile or the EDSS; but BIS-11-SF total (r:0.335, p:0.015) and attentional impulsivity subscale (r:0.351 p:0.011) scores showed significant correlation to disease duration. Conclusion: There was no significant difference in impulsivity profiles between patients and controls. The increment of the attentional impulsivity in the patients as the disease duration increases could be related to the degenerative process as the same increment could not be shown with increasing age or EDSS. Further research could be recommended to investigate the effects of different impulsivity profiles of MS patients on treatment compliance, disease prognosis, and functionality to determine particular approaches for each profile. Keywords: multiple sclerosis, impulsivity, reinforcement sensitivity