Obez ve fazla kilolu çocuklarda antropometrik bulgular ile hormonal değerler arasındaki ilişki

Abstract

Amaç:Çalışmamızda; obez ve fazla kilolu çocuklarda antropometrik bulgular ile hormonal değerler arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçladık.Gereç ve Yöntemler: Beş yüz otuz dört obez (297 kız, 237 erkek) ortalama takvim yaşı 11,6±3,05, ortalama kemik yaş 11,81±2,76, ortalama boy 147,27±20,70, ortalama boy yaş 12,54±4,39, ortalama boy SDS 0,46±1,18, VKİ 28,77±4,62 kg/m², VKİ-SDS 2,63±0,97), 208 fazla kilolu (100 kız, 108 erkek, ortalama takvim yaş 11,7±2,74cm, ortalama kemik yaş 11,81±2,76, ortalama boy 148,98±12,99, ortalama boy yaş 12,74±7,48, ortalama boy SDS 0,35±1,15, VKİ 25,51±3,07kg/m², VKİ-SDS 1,68±0,37), toplam 742 çocuk ve adölesan çalışmaya alındı. VKİ SDS'si ? +2,00 veya VKİ'si ? 95p olan vakalar obez; VKİ SDS'si +1,6-+2,00 veya VKİ'si 85-95p olan vakalar fazla kilolu kabul edildi. Tüm vakalarda, 8-12 saatlik açlık sonrasında elde edilen açlık kan şekeri, insülin, C-peptit, total kolesterol, trigliserid, LDL kolesterol, VLDL kolesterol, HDL kolesterol, kortizol, serbest T3, serbest T4, TSH, IGF-1 ve IGFBP3 değerleri kaydedildi. İnsülin direnci HOMA-IR ile hesaplandı. HOMA-IR değerleri kaydedildi. HOMA-IR değerinin 2,5'un üzerinde olması insülin direnci olarak kabul edildi.Bulgular: Cinsiyet dağılımına göre gruplar arasında anlamlı farklılık saptanmadı (p>0,05, p:0,122). Obez grupta kız oranı, fazla kilolu grupta erkek oranı fazla idi(p<0,05, p:0,0112). Obez ve fazla kilolu gruplar arasında prepubertal dönemde, IGF-1 düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmazken, pubertal döneme geçildiğinde obez grupta IGF-1 düzeyinde %50'den daha fazla bir artış görüldü. Çalışmamızda pubertal dönemde, obez ve fazla kilolu grupta; IGF-1, IGFBP3 düzeyleri ile takvim yaşı, boy, boy yaşı, kemik yaşı, kilo, VKİ, VKİ SDS arasında anlamlı pozitif korelasyon görülmüştür. Prepubertal dönemde obez ve fazla kilolu gruplar arasında HOMA-IR ve açlık insülin düzeylerinde anlamlı bir fark bulunmazken, pubertal döneme geçildiğinde, obez grupta fazla kilolu gruba göre HOMA-IR ve açlık insülin düzeylerinde %50'den daha fazla bir artış olduğu görüldü. Prepubertal dönemde, obez ve fazla kilolu gruplar arasında kemik yaşı açısından anlamlı bir fark görülmedi. Pubertal döneme geçildiğinde obez grupta kemik yaşının fazla kilolu gruba göre anlamlı yüksek olduğu ve obez grupta kemik yaşının ortalama bir yaş daha ileri olduğu gösterildi. Aynı zamanda bu çalışmada kemik yaşının obez çocuklarda VKİ ve kilo ile pozitif yönde anlamlı korelasyonu olduğu görülmüştür.Obez ve fazla kilolu grupta, prepubertal ve pubertal dönemde serum kortizol düzeyleri ile antropometrik bulgular ve hormonal değerler arasında anlamlı ilişki saptanmadı.Gruplar arasında serbest T3 ve TSH düzeylerinde anlamlı bir fark saptanmadı. Yalnızca prepubertal dönemde obez ve fazla kilolu gruplar karşılaştırıldığında, obez grupta serbest T4 düzeyi fazla kilolu gruba göre anlamlı düşük bulundu. Pubertal dönemde gruplar arasında serbest T3, serbest T4 ve TSH düzeylerinde anlamlı bir fark gözlenmedi. Obez grupta serbest T4 düzeyi ile boy, boy SDS, kilo ve VKİ-SDS arasında anlamlı negatif korelasyon gösterildi.Obez ve fazla kilolu gruplar arasında kolesterol, TG, VLDL, LDL düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık gözlenmedi. HDL kolesterol düzeyi obez grupta fazla kilolu gruba göre anlamlı olarak düşük bulundu. Obez pubertal grupta TG ve VLDL-kolesterol düzeyi obez prepubertal gruba göre anlamlı yüksek bulunurken, HDL-kolesterol düzeyi obez pubertal grupta obez prepubertal gruba göre anlamlı düşük bulundu. Her iki grupta TG düzeyleri ile takvim yaşı, boy, boy yaşı, kemik yaşı, kilo, VKİ arasında anlamlı pozitif korelasyon gösterildi. Ayrıca HDL düzeyi ile takvim yaşı, boy, boy yaşı, kemik yaşı, kilo, VKİ arasında anlamlı negatif korelasyon gösterildi.Sonuç: Çalışmamızda; obez ve fazla kilolu çocuklarda açlık insülin, açlık C-peptit, HOMA-IR ve IGF-1 düzeyleri ile boy, boy SDS, kemik yaşı ve VKİ arasınd anlamlı pozitif korelasyon olduğu saptandı. Antropometrik ölçümler ile artmış serum kolesterol ve TG düzeyleri arasında da benzer ilişki saptandı. Bu bulgular eksojen obezitede,VKİ ile orantılı olarak artan HOMA-IR ve bir büyüme faktörü olan IGF-1 düzeylerinin büyüme hızında normalin üstünde artmaya neden olduğunu doğruladı. Obez ve fazla kilolu gruplarda serbest T3 ve TSH düzeyleri normalin üst sınırında idi. Kemik maturasyonunun ilerlemesinde rolu olan serbest T3, IGF-1 ve bir anabolik hormon olan insülinin ve buna bağlı artan HOMA-IR'ın VKİ ile orantılı olarak arttığı ve boy yaşı ve kemik maturasyonunun artmasında rolu olduğu gösterildi. Ayrıca obez ve fazla kilolularda artan kolesterol ve TG düzeyleri ve dislipideminin VKİ ile orantılı olduğu ve antropometrik ölçümlerin yaşa göre ileride olmasında bir neden olabileceği görüldü.Sonuç olarak; obezite ve fazla kilolu olmanın büyüme hızını ve kemik maturasyonunu arttırması, buna bağlı erken puberteye girme, pubertede büyüme hızının azalması, hedef boyun kısa kalması, dislipidemi ve ileride ortaya çıkabilecek kardiyovasküler komplikasyonlara yol açtığı düşünülecek olursa, çocukluk çağı obezitesini önleme çalışmalarının zorunluluğu ortaya çıkmaktadır.Anahtar kelimeler: obezite, kemik yaş, IGF-1, insülin direnci, Tiroit fonksiyonları, lipidler.

Aim: We aim to study the relationship between hormonal values and anthropometric findings in obese and overweight children.Methods: 534 obese (297 female, 237 male, mean chronological age 11.6±3.05 , mean bone age 11.81±2.76 , mean height 147.27±20.70 , mean height age 12.54±4.39 , mean height SDS 0.46±1.18, BMI 28.77±4.62 kg/m², BMI- SDS 2.63±0.97), 208 overweight(100 female, 108 male, mean chronological age 11.7±2.74 cm, mean bone age 11.81±2.76, mean height 148.98±12.99, mean height age 12.74±7.48, mean height SDS 0.35±1.15, BMI 25.51±3.07 kg/m², BMI-SDS 1.68±0.37), and totally742 children and adolescent are included the study. The cases whose BMI-SDS are greater than ?+2.00 or BMI?95p are accepted as obese. BMI-SDS between the values +1.6 and +2.00 or BMI between 85-95p are accepted as overweight. For all cases after 8-12 hours fasting time, fasting blood glucose, insulin , c-peptite, total cholesterol, trigliseride, LDL-cholesterol, VLDL cholesterol, HDL cholesterol, cortisole, free T3, free T4, TSH, IGF-1 and IGFBP3 values are recorded. Insulin resistance is calculated by HOMA-IR and HOMA-IR values are recorded. Above the values of 2.5 for HOMA-IR is accepted as insulin resistance.Results: There is no significant difference between genders in each group.(p>0.05 , p:0.122). female number is higher in obese group where as male number in overweight group. (p<0.05 , p:0.112). During prepubertal period there is no significant difference in IGF-1 levels between obese and overweight groups. However during pubertal period in obese group, there is an increase in IGF-1 levels over %50. In this study during pubertal period, in both obese and overweight group, significant positive correlation is seen between IGF-1, IGFBP3 levels and chronological age , height, height age, bone age, weight, BMI, BMI SDS. During prepubertal period there is no significant difference between HOMA-IR and fasting insulin levels in obese and overweight group. During pubertal period, there is an increase in HOMA-IR and fasting insulin levels more than %50 in obese group rather than overweight group.During pubertal period, a positive correlation is seen between HOMA-IR levels and chronological age, height, height age, bone age, weight, BMI, BMI SDS.There is no significant difference for bone age between obese and overweight group during prepubertal phase. However during pubertal phase in obese group bone age is significantly higher than overweight group and mean bone age is 1 age higher in obese group again.In this study in obese children bone age is positively correlated with BMI and weight.In obese and overweight group, there is no significant relation obtained between serum cortisole and anthropometric findings during prepubertal and pubertal phase. There is no significant difference in levels of free T3 and TSH values in both groups. During prepubertal period free T4 levels are obtained lower in obese group. During pubertal period no significant difference obtained in free T3, free T4 and TSH levels. Negative correlation is seen between free T4 levels and height, height SDS, weight and BMI-SDS in obese group. There is no significant difference is seen in both groups for cholesterol, trigliseride, VLDL, LDL levels. HDL levels are significantly lower in obese group. In obese group TG and VLDL levels are significantly higher during pubertal period than prepubertal period where as HDL level is low.There is a positive correlation between trigliseride levels and chronological age, height, height age, bone age, weight, BMI and also a negative correlation is obtained between HDL levels and chronological age, height, height age, bone age, weight, BMI.Conclusion: In our study significantly positive correlation is obtained between fasting insulin, fasting c-peptite, HOMA-IR, IGF-1 levels and height, height SDS, bone age, BMI. Similar relationship is obtained between anthropomethric measuremants and serum cholesterol and trigliseride levels. It is corrected by these findings that in exogen obesity HOMA-IR and IGF-1 levels causes the increasing in growth rate.In obese overweight group free T3 and TSH levels are at the high of normal levels. It is obtained that free T3(have role in bone maturation), IGF-1 and an anabolic hormone (insulin) and HOMA-IR (due to increasing in insulin level) levels increase by BMI and have role in height age and bone maturation.In addition, increased dyslipidemia and cholesterol and trigliseride levels are in obese and overweight group parellel to BMI and this correlation may be the reason of anthropometric measuremants above the age.In conclusion childhood obesity mast be prevented due to obesity and overweight increases the growth rate and bone maturation. That leads to puberty prekoks, decrease in growth rate during puberty, target short height, dyslipidemia and dependent CVS complication.Key words: obesity, bone age, IGF-1, insulin resistance, thyroid function, lipid