Spinoza ontolojisi bağlamında yapay zekânın imkânı

Abstract

Son yıllarda oldukça ön planda olan yapay zekâ çalışmalarının odak noktasında bulunan insan ve zihni sorunu felsefi anlamda tartışılması gereken konular arasında bulunmaktadır. Bu bakımdan insanın ne olduğu ve insanın en önemli özelliği olan zihinselliği, zihin felsefisi açısından irdelenmektedir. Zihnin ontolojik konumu yapay zihnin imkânını ya da olanaksızlığını gösterir. Yapay zekâ çalışmalarının temel noktası, insan gibi eylemde bulunan bilgisayar destekli makineler üretmekten daha ötede, yapay zihne odaklanmaktadır. Bu bakımdan yapay zekâ çalışmaları, insanın üst bilişsel süreçlerinin de makineler tarafından gerçekleştirilmesini amaçlamaktadır. Bu yüzden insanın üst bilişsel süreçleri olan anlama, yorumlama ve değerlendirme gibi durumların doğal süreçte açıklanması ve yapay halinin imkânı sorgulanması gerekmektedir. Çalışmamızda zihnin ontolojik statüsünü bedenden ayrı bir düzlemde ele almayan Spinoza'nın zihin hakkındaki düşüncelerinden yola çıkarak, yapay zihnin imkânı sorgulanmaktadır. Doğada bir determinizm var olduğu için varolanların meydana geliş durumları zorunlulukla gerçekleşmektedir. Çünkü Spinoza'ya göre Tanrı'nın özü, onun varoluşudur. Tanrı ya da Doğa'nın görünüşlerinden ibaret olan tüm var olanların bu zorunluluğa tabi olduğu ortaya konulacak ve insanların eylemlerinin zorunluluğu ile ahlakiliği değerlendirilecektir. Bu bakımdan yapay zekânın da aynı zorunlulukla eylemlerindeki ahlaki durumu ele alınacaktır. Bunun yanında insanı bir modus olarak ele alan Spinoza'nın felsefesinde bilgisayar destekli yapay zekânın da bir modus olarak değerlendirilebileceği bu yapay zekânın ontolojik olarak insandan daha alt düzeyde konumlandırılamayacağı açıklanacaktır. İnsanın duygu durumlarının bir robotta da olabileceği ortaya konulacak ancak bu duygu durumlarının insanın rasyonel varlığını tamamlayıcı unsur olmadığı ifade edilecektir. Tüm bunlar ifade edilirken yapay zekânın ontolojik konumunun, ontolojik sınırları belirsiz bir evren ortaya çıkaracağı açıklanacaktır.

In recent years, the human and his mind problem, which has been at the focal point of the highly prominent artificial intelligence studies, is among the issues that should be discussed philosophically. In this respect, what human is and his mentality, which is the most important feature of man, are examined in terms of philosophy of mind. The ontological position of the mind indicates the possibility or impossibility of the artificial mind. The main point of artificial intelligence studies focuses more on the artificial mind than producing computer-aided machines that act like humans. In this regard, artificial intelligence studies aim to perform the metacognitive processes of humans by machines. Therefore, situations such as understanding, interpretation and evaluation, which are the metacognitive processes of human, should be explained in the natural process and the possibility of its artificial state should be questioned. In our study, the possibility of the artificial mind is questioned based on Spinoza's thoughts about the mind, who does not separate the mind from the body as ontological status. As there is a determinism in nature, the existing ones necessarily occurs. Because, according to Spinoza, the essence of God is his existence. It will be expressed that all beings consisting of appearances of God or the Nature are subject to this necessity, and the necessity and morality of people's actions will be evaluated also. In this regard, the moral status of artificial intelligence in its actions with the same necessity will be discussed. In addition to this, it will be explained that Spinoza's philosophy computer-aided artificial intelligence can be evaluated as a modus, which treats human as a modus, and this artificial intelligence cannot be positioned ontologically lower than human. However, it will be stated that human emotional states can also be in a robot, but these emotional states are not complementary to the rational existence of human beings. However, it will be explained that the ontological position of artificial intelligence will reveal a universe with uncertain ontological boundaries.