Muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği hakkındaki algı, tutum ve davranışlarının incelenmesi: TRB1 bölgesinde bir uygulama

Abstract

Muhasebe mesleği sosyal sorumluluk yönü ağır basan birkaç meslekten biri olarak görülmektedir. Mesleği icra eden meslek mensuplarının rolü ise muhasebe bilgi kullanıcıları için son derece önemli bulunmaktadır. Çünkü sağladıkları bilgiler, yöneticilere, yatırımcılara, alacaklılara, kreditörlere, devlete ve diğer bilgi kullanıcılarına kritik ekonomik kararlar vermede yardımcı olmaktadır. Kamu yararına göre hareket etme sorumluluğu bulunan meslek mensuplarının sağladığı bilgiler, belirli bir müşteri, işveren veya kuruluşun çıkarı gözetilmeden zamanında, tam ve doğru bir şekilde sunulmalıdır. Aksi takdirde bilgi kullanıcıları kritik konularda sağlıklı kararlar alamaz ve sunulan muhasebe bilgilerinden fayda sağlayamaz, zarar görürler. Bu da muhasebe mesleğine olan güvenin zedelenmesine, son çeyrek yüzyılda olduğu gibi muhasebe ve denetim skandallarına ve dolayısıyla tüm toplumun zarar görmesine sebebiyet verebilmektedir. Muhasebe mesleğinde teknik bilgi ve uzmanlığın tek başına yeterli olmadığı, ayrıca konunun etik boyutunun teknik bilgilerden daha önemli olduğu anlaşılmıştır. Böylece finansal bilgilerin sunulmasında etik konusu artık muhasebe mesleğinin en büyük meselesi olarak kabul edilmiş ve giderek muhasebe mesleğinin önemli araştırma konularından biri haline gelmiştir. Dünyada ve ülkemizde muhasebe mesleğine olan güvenin zedelenmesi ve yaşanan şirket skandalları muhasebe mesleğine büyük bir inceleme getirerek hükümetleri yeni düzenlemeler yapmaya zorlamıştır. Türkiye'de muhasebe meslek etiği hakkında yapılan yasa, yönetmelik ve tebliğlerden öne çıkan en önemli düzenleme "Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları Etik İlkeler Hakkındaki Yönetmelik" olmuştur. Yönetmelikte, bu çalışmanın konusunu da oluşturan, tüm meslek mensuplarının uyması gereken temel etik ilkelere yer verilmiştir. Bu ilkeler; dürüstlük, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, gizlilik ve mesleki davranıştan oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı, muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği hakkındaki algı, tutum ve davranışlarını bir dizi istatistiksel yöntemlerle incelemektir. Bunların yanında etik dışı davranışlara yönelten ve caydıran faktörleri; temel etik ilkelerin önem derecesine göre sıralamaları ve etik dışı davranışlara karşı çözüm önerileri çalışmanın diğer bir amacını oluşturmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda TRB1 Bölgesi'nde (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) faaliyet gösteren bağımsız muhasebe meslek mensuplarıyla (SM, SMMM, YMM) yüz yüze anket uygulamalı bir araştırma yapılmış, elde edilen veriler çeşitli istatistiki yöntemlerle analiz edilmiş ve sonuçlar paylaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Etik, Muhasebe, Muhasebe Meslek Etiği

Muhasebe mesleği sosyal sorumluluk yönü ağır basan birkaç meslekten biri olarak görülmektedir. Mesleği icra eden meslek mensuplarının rolü ise muhasebe bilgi kullanıcıları için son derece önemli bulunmaktadır. Çünkü sağladıkları bilgiler, yöneticilere, yatırımcılara, alacaklılara, kreditörlere, devlete ve diğer bilgi kullanıcılarına kritik ekonomik kararlar vermede yardımcı olmaktadır. Kamu yararına göre hareket etme sorumluluğu bulunan meslek mensuplarının sağladığı bilgiler, belirli bir müşteri, işveren veya kuruluşun çıkarı gözetilmeden zamanında, tam ve doğru bir şekilde sunulmalıdır. Aksi takdirde bilgi kullanıcıları kritik konularda sağlıklı kararlar alamaz ve sunulan muhasebe bilgilerinden fayda sağlayamaz, zarar görürler. Bu da muhasebe mesleğine olan güvenin zedelenmesine, son çeyrek yüzyılda olduğu gibi muhasebe ve denetim skandallarına ve dolayısıyla tüm toplumun zarar görmesine sebebiyet verebilmektedir. Muhasebe mesleğinde teknik bilgi ve uzmanlığın tek başına yeterli olmadığı, ayrıca konunun etik boyutunun teknik bilgilerden daha önemli olduğu anlaşılmıştır. Böylece finansal bilgilerin sunulmasında etik konusu artık muhasebe mesleğinin en büyük meselesi olarak kabul edilmiş ve giderek muhasebe mesleğinin önemli araştırma konularından biri haline gelmiştir. Dünyada ve ülkemizde muhasebe mesleğine olan güvenin zedelenmesi ve yaşanan şirket skandalları muhasebe mesleğine büyük bir inceleme getirerek hükümetleri yeni düzenlemeler yapmaya zorlamıştır. Türkiye'de muhasebe meslek etiği hakkında yapılan yasa, yönetmelik ve tebliğlerden öne çıkan en önemli düzenleme "Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları Etik İlkeler Hakkındaki Yönetmelik" olmuştur. Yönetmelikte, bu çalışmanın konusunu da oluşturan, tüm meslek mensuplarının uyması gereken temel etik ilkelere yer verilmiştir. Bu ilkeler; dürüstlük, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, gizlilik ve mesleki davranıştan oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı, muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği hakkındaki algı, tutum ve davranışlarını bir dizi istatistiksel yöntemlerle incelemektir. Bunların yanında etik dışı davranışlara yönelten ve caydıran faktörleri; temel etik ilkelerin önem derecesine göre sıralamaları ve etik dışı davranışlara karşı çözüm önerileri çalışmanın diğer bir amacını oluşturmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda TRB1 Bölgesi'nde (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) faaliyet gösteren bağımsız muhasebe meslek mensuplarıyla (SM, SMMM, YMM) yüz yüze anket uygulamalı bir araştırma yapılmış, elde edilen veriler çeşitli istatistiki yöntemlerle analiz edilmiş ve sonuçlar paylaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Etik, Muhasebe, Muhasebe Meslek Etiği