Parlamenter sistem ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin kamu yönetimi açısından karşılaştırılması: Milli Savunma Bakanlığı örneği

Abstract

Türkiye'de sistem tartışmaları çok eskiye dayanmaktadır. Gerek parlamenter sistem gerekse başkanlık sistemi bazı dönemlerde kamuoyunu oldukça meşgul etmiş ancak 2018 yılına gelinceye kadar parlamenter sistem ile devam edilmiştir. Yapılan tartışmaların içeriğine bakıldığında ise bu tartışmaların çoğunlukla siyasi alanda yapıldığı, sistemlerin Türkiye'nin yönetimine uygunluğu konusunda akademik ve teorik alana inilmediği görülmektedir. Bu şartlar altında Türkiye'de 16 Nisan 2017 tarihinde halkoylaması yapılmış ve elde edilen sonuçla parlamenter yönetim şekli terk edilerek başkanlık sisteminin farklı bir çeşidi olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmiştir. Bu çalışmada, öncelikle parlamenter sistem teorik olarak incelenmiş, kamu yönetimi açısından Türkiye'deki parlamenter sistem uygulamaları, parlamenter sistemin çıkış yeri olan Birleşik Krallık'taki uygulamalar ile karşılaştırılmış, iki ülke arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilmiştir. Ardından aynı değerlendirmeler başkanlık sisteminin çıkış yeri olan ABD ve Türkiye için yapılmış, bu iki ülkedeki başkanlık sistemleri kamu yönetimi özelinde kıyaslanmıştır. Müteakiben Türkiye'deki parlamenter sistem uygulamaları ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte gelen yeni uygulamalar ve değişiklikler kamu yönetimi özelinde ele alınmıştır. Sistem değişikliği ile birlikte Türkiye'de en fazla değişikliğe uğrayan kurumlardan birisi Millî Savunma Bakanlığıdır. Bununla birlikte söz konusu bakanlık, Cumhuriyet tarihinden bu yana bünyesinde çok köklü kurum ve kuruluşları barındıran ve hakkında çok az çalışma yapılmış kurumlardan birisidir. Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Millî Savunma Bakanlığı üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Sistem değişikliğiyle yeni bir yapıya kavuşan Millî Savunma Bakanlığının Birleşik Krallık ve ABD'deki örnekleriyle kıyaslanmak suretiyle mevcut durumu kamu yönetimi açısından ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Kamu yönetimi, parlamenter sistem, başkanlık sistemi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Milli Savunma Bakanlığı

The debates about the government systems in Turkey have continued for a very long time. These debates on both the parliamentary system and the presidential system occupied the public opinion in certain periods; however, Turkey was ruled with parliamentary system until 2018. Considering the content of the discussions, it is clearly seen that these discussions are mostly made in the political arena and the appropriateness of systems for Turkey's administrative system are not taken into account in terms of academic and theoretical aspects. Under these circumstances, the referendum was conducted in Turkey on April 16, 2017 and with the result, the Presidential Government System, a different type of presidential system, was acknowledged by the abandonment of the parliamentary system. In this study, firstly the researcher examined the parliamentary system theoretically and regarding the public administration, compared parliamentary system practices in Turkey with practices in the United Kingdom, where parliamentary system was used firstly. In this way, similarities and differences between the two countries have been identified. Then the same topics have been evaluated for presidential system in the United States where parliamentary system was used firstly and Turkey and presidential systems in these two countries are compared in terms of public administration. With the governmental system change in Turkey, Ministry of National Defense is one of the institutions which has been exposed to the most changes. However the ministry has been hosting many well-established institutions and organizations since the history of Republic and there are very limited research studies about it. In this study, the effects of the Presidential Government System on the Ministry of National Defense has been examined in detail. The current situation of the Ministry of National Defense, which has gained a new structure with the system change, has been compared with the examples in the UK and USA and discussed in terms of public administration. Key Words: Public management, parliamentarism, presidentialism, Presidential Government System, Ministry of Defence