İç denetimin hileli finansal raporlama üzerine etkisi: Bağımsız denetçiler üzerine bir uygulama

Abstract

Küresel boyutta yaşanan finansal krizler ve neticesinde büyük işletmelerin iflasları, finansal bilginin önemini bir kez daha vurgulamıştır. Önemli yanlışlıklar içeren finansal bilgi sonucunda oluşan risk; yanlış yatırımlar, kredi kararları ve kaynak maliyetlerinin artması dolayısıyla ulusal üretkenliğin azalmasına neden olacaktır. Hile ve usulsüzlükler, iktisadi ve toplumsal açıdan önemli sorunların yaşanmasına neden olduğundan küresel ve yerel bazda imkânlar kapsamında birçok tedbir alınmaktadır. Bu bağlamda işletmeler, hileli finansal raporlamaları asgari seviyeye indirmek için işletme bünyesinde oluşturulan iç denetim gibi denetim organlarını etkinleştirmektedir. İç denetim biriminin organizasyon yapısındaki konumu, eğitimi, personel bilgisi, yönetim politikaları ve işletim prosedürlerine aşina olmaları ve iş koşulları ile iç kontrol ortamını anlama, olası hile ve hileli finansal raporlamaya işaret eden hile göstergelerini belirlemelerini ve değerlendirmelerini sağlar. Bu çalışmada; literatürden yararlanılarak iç denetim ve hile göstergeleri, hileli finansal raporlama tekniklerine ilişkin bilgiler verilmiş, hileli finansal işlemlerin farkındalığında iç denetimin etkisinin analizi amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri anket uygulanarak elde edilmiş, araştırma anketi, Türkiye genelinde faaliyet gösteren ve KAYİK dahil denetim yapan ve faal olan 150 bağımsız denetim kuruluşunda çalışan bağımsız denetçilere uygulanmış, 112 katılımcıdan veriler toplanmıştır. Araştırma anketinde öncelikle frekans analizi, fark testleri, açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Sonrasında yapı geçerliliğinin analizi için güvenirlik geçerlilik analizi yapılmış, hipotezlerin testi için korelasyon analizi uygulanmıştır. Verilerin analizi neticesinde iç denetimin hileli finansal işlemlerin farkındalığı üzerine anlamlı bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, tezin son bölümünde PLS SEM yöntemi kullanılarak tüm değişkenlerin dahil edildiği bir model önerisinde bulunulmuş, ek analiz olarak sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Denetim, İç Denetim, Hile, Hileli Finansal Raporlama, PLS SEM

The global financial crises and the resulting bankruptcies of large enterprises have once again emphasized the importance of financial information. Risk made up of the result of financial information which includes substantial mistakes will cause lower national productivity due to increased resource costs,wrong investments and credit cards. Since fraud and irregularities cause important economic and social problems, many measures are taken within the scope of possibilities on a global and local basis. In this context, businesses activate auditing bodies such as internal audit established within the business in order to minimize the fraudulent financial reporting they experience. The internal audit activity's position in the organizational structure, training, personnel knowledge, familiarity with management policies and operating procedures, and an understanding of business conditions and the internal control environment enable them to identify and evaluate indicators of fraud that indicate potential fraud and fraudulent financial reporting. In this study, information about internal audit and fraudulent financial reporting techniques is given by using the literature, and it is aimed to analyze the effect of internal audit on awareness of fraudulent financial transactions. The data of the research was obtained by applying a questionnaire, the research questionnaire was applied to the independent auditors working in 150 independent auditing companies operating throughout Turkey, including KAYIK, and data were collected from 112 participants. First of all, Frequency analysis, difference tests, and explanatory factor analysis were carried out in the research questionnaire. Afterwards, reliability and validity analysis was performed for the analysis of the construct validity, and correlation analysis was applied for the testing of the hypotheses. As a result of the analysis of the data, it was determined that internal audit has a significant effect on the awareness of fraudulent financial transactions. In addition, in the last part of the thesis, a model including all variables was proposed by using the PLS SEM method and presented as an additional analysis. Keywords: Audit, Internal Audit, Fraud, Fraudulent Financial Reporting, PLS SEM