İşbu çalışmada Türkiye'de 2002 yılından sonra yapılan sosyal yardımların sosyal devlet ilkesi bağlamında değerlendirilmesi amaçlanmakla birlikte çalışmada yapılan sosyal yardımların yeterliliği, niteliği, sosyal yardımların hangi elden yapıldığı, söz konusu bu hususların ne tür sorunlara yol açtığı sorusuna cevap aranmaktadır. Sosyal yardımların, sosyal devletin bir gereği olmasının yanı sıra sosyal yardımlarla yoksulluk arasındaki ilişki üzerine yapılan çalışmalar nazara alınarak söz konusu konunun da incelenmesine gayret edilmiştir. Araştırmada yazında daha önce yapılan çalışmalardan yararlanılarak söz konusu çalışmalar ve devlet kurumları tarafından kamuoyu ile paylaşılan sosyal yardım harcamaları istatistikleri ile mevcut durumun sayısal verilere dayalı detaylı analizi yapılmıştır. Bu noktada çalışmamızda çok sayıda tablo bulunmaktadır. Söz konusu tablolarla somut olarak sosyal yardım harcamalarına dikkat çekilmek istenmiş, tablolar yorumlanarak çalışmada bütüncül bir yaklaşım gösterilmiştir. Söz konusu çalışmada daha önce yapılan çalışmalarda bulunmayan güncel veriler ile sosyal devlet ilkesinin bir gereği olan sosyal yardımlar açıklanmaya çalışılmış, yoksulluk ile sosyal yardımlar arasında bir bağlantı bulunup bulunmadığı sorusu üzerinde durulmuş ve bu soruya yanıt verilmeye çalışılmıştır. Toplumumuz açısından geçmişten günümüze kadar toplumsal dayanışma ve yardımlaşma her daim önemli bir konu olmuştur. İlk Türk Devletleri'nden günümüze kadar her dönem toplumdaki bireylerin daha eşit şartlarda en azından temel ihtiyaçlarını karşılama kaygısı gütmeden yaşaması için çaba sarf edildiği görülmektedir. Söz konusu bu yardımlaşma ve dayanışma kültürünün her dönem için önemi koruduğu görülmekle birlikte, devlet yapısındaki değişim ve gelişimlerden etkilenerek günümüzdeki daha sistemli yapısına kavuştuğunu söyleyebiliriz. Bu kapsamda, sosyal devletin ortaya çıkışı ile gelişim sürecinin küreselleşmenin etkilerinin sosyal devleti dönüştürücü etkisinin yanında sosyal yardımların karakterini de etkilemiştir. Özünde sosyal adaletsizlikle mücadeleyi amaç edinen, sosyal eşitliği sağlamaya çalışan, toplumda yaşayan bireylerin sosyal dışlanmaya maruz kalmalarının önüne geçmeye çalışan sosyal devletin söz konusu amaçlarını sosyal haklarla görünür hale getirdiği ve sosyal hakların da gerek ulusal gerekse uluslararası anlaşmalarla koruma altına alındığı görülmektedir. Bu noktada insan onuruna yaraşır şekilde barınma, beslenme, eğitim, sağlık ihtiyaçlarını gidermeyi amaçlayan sosyal devlet ilkesinin sosyal yardım konusu ile ilişkili olduğu da bir gerçektir. Sosyal devlet olmanın bir görünümü diyebileceğimiz çok çeşitli uygulamaları da içeren sosyal yardımlar bir yandan yardıma muhtaç kimselerin hayata tutunmalarına yardım ederken diğer yandan yoksulluğun azaltılmasına ve bu noktada toplumdaki gelir adaletsizliğinin varlığının kabul edilerek toplumdaki fertler arasında sosyal dengenin kurulmasına çalışmaktadır. Yoksulluk ve sosyal dışlanma konusu ile de ilişkili olan sosyal yardımların günümüzde çok çeşitli şekillerde yapıldığı, eskiden olduğu gibi ayni sosyal yardımlar yerine çağın koşullarına uygun olarak nakdi yardımların ön plana çıktığı görülmektedir. Bundan başka, sosyal yardım sisteminin sürdürülebilirliğinin sıklıkla tartışıldığı ve sürdürülebilir bir sistem için şartlı sosyal yardımların çoğunlukla önerildiği yapılan çalışmalarda dikkati çekmektedir. Şartlı sosyal yardımlar dışında, istihdam politikalarının yeniden şekillendirilmesi ve sosyal yardım faydalanıcılarının istihdama katılmalarına yönelik politikaların geliştirilmesinin arzu edildiği görülmektedir. Ülkemizde sosyal yardımlar ağırlıklı olarak merkezi yönetim, yerel yönetimler ve STK'lar aracılığıyla yapılmaktadır. Bu noktada çakışan yardımların yapılmaması amacıyla günümüzün teknolojik imkânlarından yararlanılarak kimlerin sosyal yardım aldığı, hangi kalemlerde sosyal yardımdan faydalandıkları, sosyal yardımdan faydalanan kimselerin istihdam süreçleri vb. kayıtların elektronik bir ortamda tutularak sosyal yardım ağının genişletilmesi, çakışan yardımların yapılmasının önüne geçilmesi konusunda çalışmalar yapılmasının gerekli olduğu görülmektedir. Anahtar Sözcükler: Sosyal devlet, Sosyal Yardım, Sosyal Güvenlik, Yoksulluk, Sosyal Dışlanma.
In this study, the main goal is to evaluate the social aids made after 2002 in Turkey. The study examines the adequacy and quality of social assistance and how it is done. In this study, it is aimed to evaluate the social aids made after 2002 in Turkey in the context of the social state principle. In the study, the adequacy and quality of the social aids, and the institutions and organizations that provide the social aids are mentioned. In addition to the fact that social assistance is a requirement of the social state, the relationship between social assistance and poverty is also mentioned. From the past to the present, social solidarity and cooperation has always been an important issue for our society. Although it is seen that this culture of cooperation and solidarity maintains its importance in every period, it is also seen that aid is made more systematically in parallel with technological developments. It is a fact that globalization has an effect on the social state and also transforms the social state. The subject of how this effect of the globalization process affects the welfare state and social assistance has also been included in the study. Social assistance, which we can call a view of being a social state, and which includes a wide variety of applications, aims to help people in need, on the one hand, and tries to establish social balance by accepting the existence of income inequality in the society, on the other. Social assistance in Turkey; central government, local governments and non- governmental organizations. In this study, information about this subject is given. In this study, many tables were used to make all these subjects more understandable. The tables contributes to the holistic approach of the study. Keywords: Social State, Social Aid, Social Security, Poverty, Social Exclusion.
