Pulmoner embolide risk faktörleri ve çoklu risk faktörü varlığında pulmoner emboli gelişme riskinin belirlenmesi

Abstract

Pulmoner emboli (PE) sık karşılaşılan bir kardiyovasküler acil durum olup, dünya çapında milyonlarca insanı etkilemektedir. Akut bir tablo olmasına rağmen sağ kalp yetmezliği yapabilir. Tedavi edilmediği zaman mortal seyreden ve günümüzde görülme sıklığı artan bir hastalık konumundadır. Bu nedenle bilinen risk faktörlerinin varlığında ve klinik şüphe durumunda üzerinde hassasiyetle durulması gerekliliği mevcuttur. Çalışmamızda pulmoner risk faktörlerinin belirlenmesi ve birden fazla risk faktörü varlığında PE geçirme riskinin belirlenmesi amaçlanmıştır. PE risk faktörleri içinde hipertansiyon (HT), dislipidemi, sigara içme, cerrahi operasyon hikayesi, serebrovasküler hastalik (SVO), konjestif kalp yetmezlik (KKY), diabetes mellitus (DM), kronik obstrüktif akcier hastalk (KOAH), kanser (CA), gebelik ve hormon replasman tedavisi (HRT) kullanımı gibi hastalıklar belirlenmiştir. Çalışmamızda acil serviste PE tanısı konmuş 110 hasta ve aynı risk faktörlerini taşıyan fakat PE tanısı konulmayan kontrol grubu olarak 110 hasta incelendi. Hasta grubunun 54'ü kadın, 56'sı erkek hasta, kontrol grubunda is 54'ü kadın ve 56'sı erkek hastalardan oluşmaktaydı. Çalışmamızda DM (p:0.017), HT (p:0.020), SVO(p:0.026) sigara (p:0.014), dislipidemi (p:0.408) varlığı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Çalışmamızda Protein C, Protein S, AT3, INR, Fibrinojen, D-dimer, Troponin, kan gazı parametrelerinden sadece Protein S (p:0.0001) ve Troponin düzeyi (p:0.0002) anlamlı bulunmuştur. Ayrıca radyolojik olarak bakılan Doppler ve Elektrokardiyografi (EKO)' den sadece doppler (p:0.001) pozitifliği anlamlı bulunmuştur. Risk faktörlerinin tek değişkenli regresyon analizinde PE için en yüksek riske sahip faktörün hipertansiyon (%50.0) ve sigara(%32.7) olduğu tespit edildi. Diğer risk faktörlerinde görülme sıklığı sırası ile cerrahi müdahale öyküsü, SVH, KKY, KAH, DM, KOAH, CA varlığı ve gebelik/ HRT kullanımı olarak izlendi. Semptomlar arasında en sık göğüs ağrısı (%88.2) olarak izlendi. İkili risk faktörlerinden DM ile sigara içiciliği birlikteliğine ait OR:8.67 olup tek başlarına neden olduklarında riskten çok daha fazlası riski oluşturdukları görüldü. Ayrıca HT ile KKY birlikteliğinde OR:5.48, DM ile KOAH birlikteliğinde OR:5.14, DM ile gebelik OR:3.98, KOAH ve sigara içiciliği OR:3.73 olarak tespit edildi. İncelenen tüm semptomlar içinde, senkop ile terlemenin bir arada olduğunda OR:4.039 ile en yüksek orana sahip olduğu tespit edildi. Sonuç olarak bu çalışmada PE risk faktörlerini ve bu faktörlerin; riski artırma oranlarını, ikili risk faktörü varlığında PE gelişme riskinin tek başına neden olduklarından çok daha fazla artırdıklarını ortaya koymuştur. Bu sonuçlar; PE geçirme olasığının en yüksek olduğu birlikteliğin, önlenebilir risk faktörlerinden olması nedeni ile erken dönemde saptanması ve tedavilerin erken dönemde planlanmasının önemini göstermiştir.

Pulmonary embolism (PE) is a common cardiovascular emergency and affects millions of people worldwide. Although this is an acute table, this can cause the right heart failure. When untreated, it could be a lethal disease and its prevalence is increasing present. Therefore, in the presence of known risk factors and in the clinical case of doubt, it is necessary to focus on precision. In our study, we aimed determination of pulmonary risk factors and determination of PE risk in the presence of multiple risk factors. In PE risk factors; hypertension (HT), dyslipidemia, smoking, history of surgery, cerebrovascular disease (CVD), congestive heart failure (CHF), diabetes mellitus (DM), chronic obstructive pulmonary disease (COPD), cancer (CA), pregnancy and hormone replacement therapy (HRT) were determined. In our study, 110 patients diagnosed with PE in emergency department and 110 patients carrying the same risk factors but not diagnosed with PE as a control group were examined. The patient group consisted of 54 female and 56 male patients and the control group consisted of 54 female and 56 male patients. In our study, the presence of DM (p = 0.017), HT (p: 0.020), CVD (p: 0.026), smoking (p = 0.014) and dyslipidemia (p = 0.408) was statistically significant. In our study, Protein C, Protein S, AT3, INR, Fibrinogen, D-dimer, Troponin, only Protein S (p = 0.0001) and Troponin level (p = 0.0002) in the blood gas parameters were significant. Additionally, only doppler positivity (p = 0.001) in Doppler and Electrocardiogram (ECG) viewed radiologically was significant. In univariate regression analysis of risk factors, it was detected that hypertension (% 50.0) and smoking (% 32.7) were the highest risk factors for PE. Other risk factors were, respectively, surgical history, CVD, CHF, CPD, DM, COPD, the presence of CA and pregnancy/use of HRT. The most common symptom was chest pain (% 88.2). OR in the coexistence of smoking and DM in the binary risk factors was 8.67, and that is seen much greater risk than being alone. Additionally, OR: 5:48 in the association of HT and congestive heart failure, OR: 5:14 in the association of COPD and DM, OR: 3.98 in the association of DM and pregnancy, OR: 3.73 in the association of COPD and smoking were detected. OR: 4.039 in the association of sweating and syncope of all the studied symptoms was found to have the highest rate. As a result, this study revealed PE risk factors and the ratio of these factors to increase risk, and in the presence of binary risk factors, much more increasing of PE risk than being alone. Because of that the highest association in PE risk is preventable risk factors, these results have demonstrated the importance of detecting early and the planning of treatment in the early stages. Key words: Pulmonary embolism, single and multiple risk factors