ÖZET Kronik böbrek yetmezliği (KBY) hastalarında görülen D vitamin yetmezliği inflamasyonu arttırmaktadır. NF-κB, immun sistemin ana düzenleyicisi olarak işlev gören bir transkripsiyon faktör ailesidir. NF-κB aktivasyonu proinflamatuar yönde etki etmektedir. Vitamin D yetersizliği ile sürekli NF-κB aktivasyonu gerçekleşmekte ve kronik inflamasyon ve kronik yorgunluk haline sebep olmaktadır. Bizim çalışmamızda amacımız, periton ve hemodializ hastalarında serum 25 (OH) D, NF-κB, proinflamatuar sitokin olarak kabul edilen (IL-1β, IL-6, sIL-6R, IL-8, TNF-α) ve anti-inflamatuar olan (IL-4 ve IL-10) düzeyleri, yaşam kalitesi ve yorgunluk semptomlarını karşılaştırmak ve serum 25 (OH) D ve NF-κB nin yorgunluk semptomları ile ilişkisini değerlendirmektir. Çalışmamıza 78 hasta (Sürekli ayaktan periton diyalizine devam eden 29 hasta [16 erkek, 13 kadın], hemodiyalize devam eden 29 hasta [15 erkek,14 kadın]) ve sağlıklı 20 erişkin [10 erkek,10 kadın] dahil edildi. Diyalize giren hastalarımıza yorgunluk halini gösteren ve güvenirliği kabul edilen Short Form 36 (SF 36) anketi uyguladık. SF 36 canlılık/bitkinlik puanlarını yorgunluk göstergesi olarak değerlendirdik. IL-8 ve IL-1β hariç diğer serum proinflamatuar sitokin düzeyleri hemodiyaliz ve periton diyalizi hastalarında sağlıklı kontrol grubuna göre yüksek bulundu. Antiinflamatuar sitokin olan (IL-10) serum düzeyi hemodiyaliz ve periton diyalizi hastalarında kontrol grubuna göre düşük bulundu. Bu sonuç diyaliz hastalarında proinflamatuar durum lehine bir dengesizlik olduğunu göstermektedir. Çalışmamızda diyaliz hastalarında ortalama SF 36 canlılık/bitkinlik puanları (Periton hastalarında 42,0±23,9 ve hemodiyaliz hastalarında 32,8±18,9) olarak 48 saptadık ve bu sonuçlar daha önce toplum temelli yapılan çalışmaların ortalama değerlerin oldukça altında idi. Çalışmamızda ne hemodiyaliz ve ne de periton diyalizi hastalarında serum 25(OH)D düzeyleri ile yorgunluk ölçekleri olarak kullandığımız SF 36 canlılık puanları arasında herhangi bir korelasyon saptayabildik. Hem hemodiyaliz ve hem de periton diyalizi hastalarında NF-κB ve serum 25 (OH) D arasında ve yorgunluk semptomu arasında herhangi bir ilişki bulamadık. Çalışma grubumuzda belirgin vitamin D eksikliği mevcuttu. Periton diyalizi hastalarının 25 (OH)D düzeyleri 15,8±12,1 ng/ml, hemodiyaliz hastalarının 9,6±5,9 ng/ml idi. Sonuç olarak hemodiyaliz ve periton diyaliz hastalarında proinflamatuar sitokinlerin lehine bir artış vardır. Hemodiyaliz ve periton diyalizi hastalarında yorgunluk semptomu ve vitamin D eksikliği yaygındır. Çalışmamızda serum NF-κB, 25 (OH)D düzeyleri ile yorgunluk semptomu arasında ilişki bulamamakla birlikte benzer bir çalışmanın vitamin D düzeyleri yeterli olan daha fazla sayıdaki hastayı içeren daha büyük gruplarda yapılması daha farklı sonuçlar doğurabilir.
ABSTRACT In patients with chronic renal failure vitamin D deficiency increases inflamation. NF-κB is a family of transcription factors that functions as a master regulator of immune response. In vitamin D deficiency leads to NF-B activation and chronic inflammation and chronic fatigue. In our study we aimed to compare levels of 25(OH) D and NF KB, proinflammatory cytokines (IL-1β, IL-6, sIL-6R, IL-8, TNF-α) and antiinflammatory cytokines (IL-4 ve IL-10) and life quality, fatigue symptoms in hemodialysis and peritoneal dialysis patients and evaluate the relationship among fatigue symptoms and serum 25 (OH) D and NF-B levels. In our study 78 patients (29 Continuous ambulatory peritoneal dialysis patients [16 male, 13 female], 29 hemodialysis patients [15 male,14 female]) and 20 age matched healthy controls [10 male,10 female] were included. We used Short Form 36 (SF 36) to evaluate fatigue symtoms in dailysis patients. We took vitality scores of SF 36 as predictors of fatigue symptoms. 49 Except IL-8 and IL-1β, levels of all proinflammatory cytokines were higher in both hemodialysis and peritoneal dialysis patients compred to those of controls. As a antiinflammatory cytokines IL10 levels were lower in both hemodialysis and peritoneal dialysis patients compred to those of controls. This indicates that dialysis patients, there is an imbalance that favors a proinflammatory state. In our study we found vitality scores of SF as 36 42,0±23,9 in peritoneal dialysis patients and 32,8±18,9 in hemodialysis patients and these results was below a community-based average score. In our study in neither hemodialysis nor peritoneal dialysis patients we detected a relationship between serum 25(OH)D levels and vitality scores of SF 36. In both hemodialysis patients and hemodialysis patients NF-B and serum 25(OH)D levels was not correlated. However, there was severe vitamin D deficiency in our study group. In peritoneal dialysis patients serum 25 (OH)D levels was 15,8±12,1 ng/ml, and 9,6±5,9 ng/ml in hemodialysis patients (p 0.05). As a conclusion both hemodialysis and peritoneal dialysis patients there is an imbalance that favors a proinflammatory state. In hemodialysis and peritoneal dialysis patients fatigue symptoms and vitamin D deficiency is very common. Eventhough we could not show any relationship among serum NF-B, 25 (OH) D levels and fatigue symptoms a similar study performing in big groups and including more patients with vitamin sufficient might find different results.
