Malatya ili merkezindeki lise öğrencilerinin besinlerle ilgili inanışları, beslenme alışkanlıkları ve vücut imajları hakkındaki düşünceleri ve bunları etkileyen faktörler

Abstract

Bu araştırma, Malatya il merkezindeki lise öğrencilerinin besinlerle ilgili inanış, endişe ve tutumlarını; vücut ağırlığı, vücut imajı ve kilo kontrolü ile ilgili inanışlarını; besin, beslenme ve kilo verme ile ilgili bilgi edindikleri kaynakları saptamak ve öğrencilerin kullandıkları kilo verme metodlarını tanımlamak amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Mayıs 2004'de Malatya merkez ilçedeki 658 lise öğrencisine (yaş ortalaması 15.64±0.87 yıl, % 48.0'i erkek ve % 52.0'si kız) araştırmanın amacına yönelik anket uygulanmıştır. Öğrencilerin yiyeceklerin yağ-şeker-vitamin içerikleri hakkında endişeleri ile bu besin öğelerini yüksek miktarda içeren yiyecekleri tüketim sıklıkları arasında ilişki saptanmamıştır. Öğrencilerin % 77.4'ü yiyeceklerin sağlık üzerinde rol oynadığına, % 57,4'ü fazla kiloluların sağlıklı olmadığına inanmaktadır. Dergilerin insanları zayıf olmaya özendirdiğine inanan kızların oranı erkeklerin 1.5 katıdır. Kız öğrenciler, 'ince olmak' ile ilgili olumlu inanışlara erkek öğrencilerden daha fazla inanmaktadır. Öğrencilerin % 78.9'u egzersizin, % 14.6'sı öğün atlamanın % 31.7'si ise dergilerdeki diyetleri uygulamanın kilo vermek için iyi bir yöntem olduğuna inanmaktadır. Öğrencilerin % 56'sı vücutlarından memnun değildir, % 58.1 'i kendisini 'normal kiloda' olarak tanımlamıştır, % 48.5'i aynı kiloda kalmak istemektedir. Kendisini 'şişman' olarak tanımlayan kızlar erkeklerin yaklaşık 4 katıdır. Erkek öğrencilerin % 26.9'u kilo almak, kız öğrencilerin % 39.9'u kilo vermek istemektedir. 71 Erkeklerin % 29.6'sı, kızların % 19.3'ü kilo vermek için diüretik, laksatif, zayıflama ilaçları, zayıflama tozlan ve çayları kullanma ve kendi isteğiyle kusma gibi sağlıksız ve tehlikeli kilo kontrol metodlarını kullanmıştır. Öğrenciler besinler ve beslenme hakkında en fazla ebeveynlerinden (% 78.3), televizyondan (% 76.0) ve gazeteden (% 59.3); kilo verme hakkında en fazla ailelerinden (% 35.89) ve dergilerden ( % 11.3) bilgi edinmektedir. Bu bilgiler ışığında, insanlara olumlu beslenme davranışlarının kazandırılması için okullarda düzenli ve devamlı beslenme eğitimi programları düzenlenmesi, adölesanlara tehlikeli kilo verme metodlarının potansiyel zararları hakkında bilgi verilmesi, kitle iletişim araçlarında beslenme ile ilgili denetim mekanizmalarının bulunması, uygunsuz beslenme davranışları sergileyen adölesanların izlenmesi gerektiği önerilmiştir.